Zamir Konu Anlatımı KPSS PDF olarak sayfanın altında bulunan bağlantıdan indirebilirsiniz, çalışabilirsiniz.
Zamir Konu Anlatımı KPSS
İsimler, varlık ve kavramları karşılayan sözcüklerdir. Hem konuşurken hem yazarken genellikle nesne ve kavramları ifade etmek için onların isimlerini kullanırız. Bazen de bu varlık ve kavramların isimlerini kullanmak yerine, geçici olarak onların isimlerinin yerini tutan bazı özel sözcükler kullanırız.
Söz gelimi, “Defteri Mustafa’ya versene.” cümlesini karşımızdaki insana; “Şunu Mustafa’ya versene.” ya da “Şunu ona versene.” şeklinde ifade edebiliriz. Bu durumda, defter sözcüğünün yerini “şu”, Mustafa sözcüğünün yerini “o” sözcüğü tutmuş olur.
İşte Türkçedeki bu özel sözcüklere “zamir” adı verilir. Zamirler, “dilde kolaylık” ilkesinin bize kazandırdığı, yazarken ve konuşurken işimizi kolaylaştıran sözcüklerdir. Öyle ki zamirler tek bir ismin yerine değil bir cümlenin yerine de kullanılabilir ve cümle kurarken bizlere büyük kolaylık sağlar:
Söz gelimi, “Mustafa ile Kemal kavga etmişler, bunu senden başka kimseye söylemedim.” cümlesinde, “bunu” sözcüğü ile kastedilen “Mustafa ile Kemal kavga etmişler.” cümlesidir ki bu cümleyi tekrar etmeden kısaca “bunu” sözcüğü kullanılmış ve anlatılmak istenen kolaylıkla anlatılabilinmiştir.
Zamirler, altı başlık altında incelenir.
1. Kişi Zamiri
Kişi isimlerinin yerini tutan zamirlerdir. Türkçedeki şahıs zamirlerinin sayısı altıdır:
Birinci tekil kişi zamiri → ben
İkinci tekil kişi zamiri → sen
Üçüncü tekil kişi zamiri → o → Cümlede kişi zamiri bulmak istediğimizde bu altı sözcüğü ararız.
Birinci çoğul kişi zamiri→ biz
İkinci çoğul kişi zamiri → siz
Üçüncü çoğul kişi zamiri →onlar
“Bütün sevgileri atıp içimden / Varlığımı yalnız ona verdim ben” – Ahmet Kutsi Tecer
“Ben uyandığım zaman o gitmişti.” – Refik Halit Karay
“Biz, Türkler, bütün tarihî hayatımızca hürriyet ve istiklale timsal olmuş bir milletiz!” – Atatürk
Ben ve sen zamirleri yönelme durum ekini aldıklarında bu kelimelerin köklerindeki “e” sesi “a”ya
dönüşür.
ben → bana
sen → sana
Onu bana getirin. → zamir
O adamı bana getirin.→ adam sözcüğünü işaret ettiği için sıfat: hangi adam → o adam
2. Dönüşlülük Zamiri
Dönüşlülük zamiri, güçlü ve pekiştirilmiş bir kişi zamiri olarak da düşünülebilir. Türkçede dönüşlülük zamiri “kendi” sözcüğüdür.
Bu kelimeye dönüşlülük zamiri denmesinin nedeni, bu zamirin, yapılan işin yapana döndüğünü
gösteren bir anlam taşımasıdır. Dönüşlülük zamirleri, kişi zamirleri gibi bütün kişi adlarının yerlerine kullanılabilir. Dönüşlülük zamirleri şunlardır: kendim, kendin, kendi/kendisi, kendimiz, kendiniz, kendileri.
“Ankara Palas’ta kendisine dörtte üç oranında indirim yapılırdı.” – Çetin Altan
“Kendi yapacağı işi bırakır, âleme öğüt vermeye kalkar.” – Burhan Felek
3. İşaret Zamiri
İsimlerin yerini işaret ederek tutan zamirlerdir. “Ben kitapları alacağım, sen de çiçekleri getir!” cümlesi “Ben bunları alacağım, sen de şunları!” şeklinde söylenirse “kitapları” ve “çiçekleri” kelimelerinin yerine işaret anlamı taşıyan zamirler kullanılmış olur.
İşaret zamirleri şunlardır: Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar.
“Oysa bizi bekleyen yaşam bu değildi.” – Reha Mağden
“Bunu istemem, şunu isterim.“
“Bu, şu, o” kelimeleri işaret sıfatı olarak da kullanılabilir. Bunların sıfat olarak kullanılabilmesi
için, kendilerinden sonra, işaret ettikleri bir ismin gelmesi gerekir:
“Bu kitabı bana bulun.” → işaret sıfatı → hangi kitabı (bu kitabı)
“Bunu getirin.”→ işaret zamiri
“O” ve “onlar” zamirlerinin kişi zamiri mi işaret zamiri mi olduğu bağlamdan anlaşılır. Bu kelimeler kişi isimlerine yerlerine kullanıldıklarında kişi zamiri, diğer kullanımlarda ise işaret zamiri olur:
Onu senden daha çok seviyorum. → kişi zamiri → cümlede bir kişiden bahsediyor
Onu masanın üzerine koy. → işaret zamiri → bir nesneden bahsediyor
4. Belgisiz Zamir
İsimlerin yerlerini belirsiz biçimde tutan zamirlerdir. “O geldi.” cümlesinde kişinin üçüncü tekil kişi olduğu bellidir, “Biri geldi” dediğimizde ise kişi belirsizdir.
Başkası, bazısı, bazıları, biri, birisi, birileri, biriniz, birimiz, birçoğu, birkaçı, çoğu, hepimiz, kimi,
kimisi, kimse, öbürü, öbürleri, öteki, tümü, falan filan, herkes, şey vb. sıkça kullanılan belgisiz zamirlerdir.
“Kurşun vınlayarak gidip bahçedeki ağaçlardan birine saplanmıştı.” – Ayşe Kulin
“Birisi sezecek olsa kim bilir ne dedikodular çıkarılırdı.” – Erhan Bener
“Kimsenin girdisi çıktısı, alacağı borcu ile uğraşmak istemiyordum.” – Necati Cumalı
“Neylersin ölüm herkesin başında / Uyudun uyanmadın olacak” – Cahit Sıtkı Tarancı
“İnsan bir şeyin değerini ondan yoksun kalınca anlıyor.” – Halikarnas Balıkçısı
5. Soru Zamiri
İsimlerin yerlerini soru anlamlı sözcüklerle tutan zamirlerdir. Bu zamirlerin cevapları
ya bir isim ya da ismin yerini tutan bir zamirdir.
— Kime söyledin? → soru zamiri
— Ahmet’e söyledim. → isim
— Ona söyledim. → kişi zamiri
— Elinde ne vardı? → soru zamiri
— Elimde kitap vardı. → isim
— Elimde bu vardı. → işaret zamiri
“Ne” kelimesi “hangi” anlamında kullanıldığında soru sıfatı olur:
Ne işle uğraşıyorsunuz? → soru sıfatı → hangi işle anlamında
“Kim, ne, nere” gibi birkaç soru zamirinin dışında bütün soru zamirleri soru sıfatlarına iyelik eklerinin getirilmesiyle oluşturulmuştur: hangisi, kaçı, kaçıncısı vb.
— Hangi filmi beğendin? → soru sıfatı
— Hangisini beğendin? → soru zamiri
6. İlgi Zamiri
İsim tamlamalarında tamlanan görevinde kullanılan unsurun yerine geçen “-ki” eki almış sözcüğe ilgi zamiri denir. Söz gelimi, “Ali’nin arabası tamirden çıkmış, benim arabam ne zaman çıkacak?” demek yerine, “Ali’nin arabası tamirden çıkmış, benimki ne zaman çıkacak.?” deriz. İşte bu cümlede, “benim arabam” söz öbeği yerine kullanılan, “benimki” sözcüğü ilgi zamiridir.
“Sağ ol şekerim, bizimki de neredeyse gelir. Benim de hazırlık yapmam lazım.” – Ahmet Ümit
“Artık bizimki, nişanlısı Perihan’ı ekiyor, her gün tek başına plaja geliyordu.” – Nazım Hikmet
2. İyelik eki, iyelik ekidir. “İyelik zamiri” adı altında bir kavramın hatalı olduğu kanısındayız. İyelik ekini, iyelik zamiri şeklinde öğretirsek aynı mantıkla fiile gelen kişi eklerine de zamir dememiz gerekir. “Geldim.” cümlesinde kişi eki “ben” sözcüğünün yerini tutar deyip buna zamir demek ne kadar abesle iştigal ise aynısı iyelik eki için de geçerlidir.
Zamirler Örnek Soru ve Çözümü
Oranın sıcaklığı havasındadır
Ben gidince bir şey değişmedi, biliyorum
Şad olsunlar hepsi suları, alabalıkları ile
O köy yine kendi rüyasındadır
Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Belgisiz zamir B) Dönüşlülük zamiri
C) Şahıs zamiri D) İşaret zamiri
E) Soru zamiri
Çözüm Yolu: Birden çok ögeli sorularda her zaman en bariz olanını önce arayın. Bu soruda şıklara bakınca soru zamiri, dönüşlülük zamiri, kişi zamiri bariz ve kolay bulunabilir.
Çözüm : E şıkkı soru zamiri ve cümlede soru veya soru sözcüğü yok. Cevap çıkar ama biz hepsini çözelim. Ben, şahıs zamiri; hepsi, belgisiz, kendi, dönüşlülük zamiri. Ora sözcüğü ise işaret kabul edilmiş.
Cevap E
I. Çocuklardan kaçı yüzme kursuna gidiyor?
II. O adam hâlâ ne yüzle konuşuyor?
III. Arabalardan hangisini beğendin?
IV. Nasıl gideceksin oraya tek başına?
V. Yarışı kimin kazandığını biliyor musun?
Numaralanmış cümlelerin hangisinde soru anlamı zamirle sağlanmıştır?
A) I ve II. B) I ve III. C) II ve V.
D) III ve IV. E) IV ve V.
Çözüm Yolu: Soru anlamının hangi sözcük türü ile sorulduğu sorularda öncelikle “mi” ile sorulan soru varsa eleyin. Soru zamiri soruyorsa ne, kim, hangisi gibi sorular olabilir; nasıl, niçin, neden gibi soruları da eleriz.
Çözüm : V. cümle “musun” ile sorulduğu için, IV. cümle de “nasıl” ile sorulduğu için eleriz. Geriye 1 ve 2 ile 1 ve 3 kalır. Demek ki II. ve III. cümleyi kontrol etmem yeterli. II. cümlede “ne” var ama “niçin” anlamında (ne yüzle) o yüzden bunu da eleriz.
“Hangisi” -si iyelik ekinden dolayı her zaman zamirdir, unutmayın. Kaç-ı sözcüğü de iyelik eki ile zamirleşmiş. Ayrıca bu soruların cevabı da zamir (ya da isim, ismin yerini tutr sonuçta )olabilir unutmayın.
Zamir Konu Anlatımı KPSS PDF olarak sayfanın altında bulunan bağlantıdan indirebilirsiniz, çalışabilirsiniz.
