Sıfatlar Konu Anlatımı TYT Türkçe Konu Anlatımı PDF ve Sıfatlar Örnek Soru Çözümü, TYT Çıkmış Soru örnekleri ile birlikte PDF olarak indirip çalışabilirsiniz.
Sıfat Video Konu Anlatımı TYT
Sıfatlar Konu Anlatımı TYT Türkçe Konu Anlatımı PDF
İsimler nesnelerin ve kavramların adlarını karşılarken sıfat ise bu nesne ve kavramların özelliklerini karşılar. Örneğin “uçak” bir isimdir ve “uçak” dediğimizde hepimizin zihninde bu nesneye karşılık bir görüntü oluşur. “Hızlı” sözcüğü ise bir sıfattır ve “hızlı” dediğimizde hepimizin zihninde benzer, net bir görüntü oluşmaz. Sıfatların anlam kazanarak zihinde bir karşılık bulması, görüntü oluşturması isimlerle birlikte kullanıldıklarında mümkün olur: Hızlı uçak.
Özetle, bir sözcüğün anlam ve görev bakımından sıfat olabilmesi için mutlaka bir ismin önüne gelerek o ismi nitelemesi ya da belirtmesi gerekir.
Sıfatlar, niteleme sıfatları ve belirtme sıfatları olmak üzere ikiye ayrılır:
Niteleme Sıfatları
Varlıkların şekil, renk, koku, mesafe, durum vb. çeşitli içsel ve dışsal özelliklerini bildiren sıfatlara niteleme sıfatı denir. Uzun adam, kara adam, kötü kokan adam, yorgun adam gibi.
Niteleme sıfatları çoğunlukla isme sorulan nasıl sorusunun cevabı olan sözcüklerdir.
“Bir akşamüzeri her zamanki hızlı adımlarla geldi.” – Ayla Kutlu
“Ey benim eski duygularım, eski düşüncelerim. Neden böyle uzaksınız benden?” – Nurullah Ataç
“Demin o pis, ukala suratıyla sırıta sırıta yanıma yaklaştı.” – Reşat Nuri Güntekin
“Şu pis dünyanın acılarında bile öyle bir tat var ki her şeye razıyım.” – Reşat Nuri Güntekin
“Birbirlerine sağlıklı, esenlikli bir kış dilediler.” – Tarık Buğra
“Güneşli, soğuk bir gündü.” – Sait Faik Abasıyanık
“Bu soğuk, yavan sözler zevkimi rencide ediyordu.” – Hüseyin Cahit Yalçın
Bir ismi birden çok sıfat niteleyebilir, çünkü mevzubahis ismin (nesnenin ya da kavramın) birden çok özelliği olabilir:
“Doludizgin, bir bekârlığın tam tadını çıkaran, renkli, değişken, hızlı bir yaşam sürüyordum.” – Haldun Taner
“Annemin kıpkırmızı gözleri, bana rüya görmediğimi söylediler.” – Yusuf Ziya Ortaç
“Yer yer tırtıklanmış, ipince çapkın bıyıkları vardı.” – Reşat Nuri Güntekin
“O gün de deniz su değil, inadına yemyeşil bir aydınlık, bir parlayıştı.” – Halikarnas Balıkçısı
Niteleme Sıfatlarında Küçültme: Sıfatların anlam derecelerinde küçültme ve azaltma “-ca, -cak, -cık, -msı,
–mtırak” ekleriyle yapılır:
“Büyükçe bir beyin humması geçirmiştim.” – Reşat Nuri Güntekin
“Bir dostumuzun teklifiyle İstanbul’da büyücek bir memuriyet almıştık.” – Burhan Felek
“Sıcak su çeşmesinden oluk oluk mavimsi su boşaldı.” – Lâtife Tekin
“Gerçi hiç renk vermiyor fakat içinde tiksintiyle karışık ekşimsi bir duygu…” – Attila İlhan
Niteleme Sıfatlarında Adlaşma: Bir niteleme sıfatı, kendisinden sonraki isim kullanılmadığında çekim eki alarak adlaşabilir. Söz gelimi, “Eski elbiseleri çöpe attık.” demek yerine “Eskileri çöpe attık.” diyebiliriz. İkinci cümlede “eski” sözcüğünden sonra “elbise ismi” kullanılmadığından “Eskileri” şeklini alıp yeni bir anlam kazanarak isimleşmiştir.
Belirtme Sıfatları
1. İşaret (Gösterme) Sıfatları: İsimlere sorulan hangi sorusunun cevabı olan, isimlerin yerlerini uzaklık derecelerine göre gösteren sıfatlardır. (bu, şu ,o)
“Hiçbiri bu çocukların eline su dökemez.” – Ahmet Ümit (“Hangi çocuklar?”: Bu çocuklar.)
“Bu parayı da şu adrese gönderiver.” – Ayla Kutlu
“O kış, önceki kışlardan daha az üşüdüm.” – Necati Cumalı
O adam geldi. (işaret sıfatı)
O geldi. (kişi zamiri)
2. Sayı Sıfatları: İsimlerin sayısal özelliklerini bildiren sıfatlardır. Dörde ayrılır.
a. Asıl sayı sıfatı: Varlıkların sayılarını, kaç tane olduklarını bildiren sıfatlardır. (bir ,iki, üç…)
“Ertesi gün iki kardeş erken çıkmışlardı yola.” – Ayşe Kulin
“En az yirmi şiiri ezberimdeydi.” – Necati Cumalı
b. Sıra sayı sıfatı: Varlıkların derecelenme sıralarını gösteren sıfatlardır. (birinci, ikinci, üçüncü…)
“Gelir vergisinin üçüncü taksitini verdik.” – Burhan Felek
c. Üleştirme sayı sıfatı: Eşit bölünmeleri, paylaşımları bildiren sıfatlardır. (birer, ikişer, üçer…)
“Öksüzün cebindeki son tutam tütünü sardılar, sıra ile üçer nefes çektiler.” – Refik Halit Karay
d. Kesir sayı sıfatı: İsimlerin oransal özellikleri bildiren sıfatlardır.
“Yüzde beş komisyon alıyor bu işten.”
“Dörtte bir ekmek anca düştü hepimize.
3. Belgisiz Sıfatlar: Varlıkların sayısal özelliklerini ve miktarlarını kesinlik bildirmeden, belirsiz şekilde karşılayan sıfatlardır: Bazı, birkaç, birçok, biraz, birtakım, kimi, çoğu, hiçbir, bir, fazla, tüm, bütün, her vb.
“Bu adam birtakım nazari meseleleri çözmek için önceki geceden rüyaya yatmıştı.” – İhsan Oktay Anar
“Bir hafta, her gece çalışmak suretiyle hikâyesini bitirdi.” – Halide Edip Adıvar
“Biraz sonra yine bazı sesler işittim / Merak ile merdivenin başına gittim” – Enis Behiç Koryürek
Bir saat sonra görüşürüz. (sayı sıfatı)
Elbet bir gün buluşacağız. (belgisiz sıfat)
4. Soru Sıfatları: Varlıkların ve kavramların özelliklerini soran, isimleri soru yoluyla belirten, cevabı da sıfat olan kelimelere “soru sıfatı” denir. Soru sıfatları da her sıfat gibi bir ismin önünde, bir isimle birlikte kullanılır:
Nasıl bir ev? (nasıl sorusundan sonra isim geliyor)
Nasıl öldü? (nasıl soru isimle değil bir fiil ile ilişkili, bu durumda soru sıfatı olamaz.)
Soru sıfatlarının cevapları da sıfattır:
Hangi ev?
Şu ev.
Sıfat Tamlaması Konu Anlatımı
Bir sıfat unsuruyla bir isim unsurunun oluşturduğu sözcük grubuna “sıfat tamlaması” denir.
Sıfatlar bir isim unsuru ile birlikte kullanıldığına göre kısaca, sıfatın olduğu her yerde sıfat tamlaması da vardır, diyebiliriz. Önceki örnekleri burada da verelim:
“Ertesi gün iki kardeş erken çıkmışlardı yola.” – Ayşe Kulin
(“İki sözcüğü sıfat, “kardeş” sözcüğü belirtiği isimdi. “İki kardeş” söz öbeğine de sıfat tamlaması diyoruz.)
“Annemin kıpkırmızı gözleri, bana rüya görmediğimi söylediler.” – Yusuf Ziya Ortaç
“Hiçbiri bu çocukların eline su dökemez.” – Ahmet Ümit
“Bu soğuk, yavan sözler zevkimi rencide ediyordu.” – Hüseyin Cahit Yalçın
“Güneşli, soğuk bir gündü.” – Sait Faik Abasıyanık
Sıfat Tamlaması Konusu, Sıfat Tamlaması TYT Türkçe Konu Anlatımında daha ayrıntılı incelenecektir.
Yapılarına Göre Sıfatlar
Bu konuyu kavrayabilmek için çekim ekleri ile yapım eklerinin işlevinin bilinmesi gerekir:
Çekim ekleriyle yapım ekleri arasında temelde şöyle bir fark vardır:
Çekim ekleri, kelimenin anlamını ve türünü değiştirmeden ona durum, sayı, sahiplik, zaman ve şahıs kavramlarını katar; kelimelerin çekime girerek cümle oluşturmalarını sağlar; yapım ekleri ise kelimelerin anlamlarını bazen de hem anlamlarını hem türlerini değiştirir.
Basit Sıfat
Yapım eki almamış, başka bir kelimeyle birleşik yapı oluşturmamış sıfatlardır: yeni defter, cimri adam, dört kişi, aç insan vb.
Türemiş Sıfat
Yapım eki almış sıfattır, isim ya da fiilken yapım eki
alarak sıfat görevinde kullanılmış kelimelere türemiş sıfat denir: dolma-lık biber, yalan-cı çocuk,
asıl-sız söz, dar-a-cık sokak, kadife-msi kumaş vb.
Birleşik Sıfat
Birden çok kelimenin kaynaşmasıyla oluşmuş sıfatlardır, kısaca sıfat olan sözcüğün birleşik sözcük olmasıdır: uluslararası sorun, birçok roman, boşboğaz çocuk, canciğer arkadaş, kalburüstü bürokratlar vb.
Sözcük Gruplarından Oluşan Sıfat
a. Sıfat tamlamalarına eklenen kimi eklerle oluşan sıfatlar: kısa boylu adam,
kırk yıllık kahve, beş parasız kadın vb.
b. İsim tamlamalarından oluşan sıfatlar: baş belası çocuk, badem yeşili gözler vb.
c. Sıfat-fiil gruplarından oluşan sıfatlar: yüzyıllar önce yazılmasına rağmen değerini kaybetmemiş
kitaplar, on yıllarca bekletilmiş şarap vb.
d. Tekrar gruplarından (ikilemelerden)
oluşan sıfatlar: dayalı döşeli ev, sarı sarı saçlar vb.
e. Edat gruplarından oluşan sıfatlar: saray gibi ev, parmak kadar çocuk vb.
f. Sayı gruplarından oluşan sıfatlar: üç yüz yirmi beş sayfa, on iki adam vb.
g. İsnat gruplarından oluşan (iyelik eki almış bir isimle bir sıfattan oluşan) sıfatlar: salonu geniş ev, eli açık insanlar, çenesi düşük adam vb.
h. Hâl ekleriyle oluşturulmuş kısaltma gruplarından oluşan sıfatlar: cana
yakın kişi, işinde usta insan, yükte hafif pahada ağır mal, gözden ırak akrabalar
vb.
Sıfatlar Örnek Soru Çözümü
Bir gün akıp gitmeye her yerim
I
Suyundan içmeye alışık.
II
Gitmek! Yazmışım defterime çoktan
III
Rıhtımlar, güz halatları, daha bir sürü şey
IV
Şuramda darmadağınık.
V
Bu dizelerdeki altı çizili sözcüklerden hangileri sıfat görevinde kullanılmıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Çözüm Yolu: Bu tip altı çizili sözcüklerin türü sorulduğuna, altı çizili sözcüğün altı çizili sözcükten sonra gelen sözcüğü niteleyip nitelemediğine bakmak en kolay yoldur. Kısaca, metnin bütünü okumak yerine, altı çizili sözcük ve sonrasında gelen sözcüğe bakmak yeterli.
Çözüm: III. ve V. sözcüğü direk eleriz. Sonrasında gelen sözcük yok.
I. sözcük gün, sonraki sözcük akıp: gün akıp → nasıl akıp? → cevap vermez,
II. sözcük içmeye, sonraki sözcük alışık: içmeye alışık → nasıl alışık → cevap vermez
IV. Sözcük bir sürü, sonrasında gelen sözcük şey: bir sürü şey → Nasıl şey, ne kadar şey → bir sürü → sıfat
Cevap D
Ben bir gün bu dağ köyünde
Bakılacak en güzel şeye baktım.
Dağ havasında, geniş yapraklı ümitlerin üzerine
Yattım, gökyüzünün altına
Hiçbir çağda bu kadar mavi olmamıştı.
Baktım da vuruldum maviliğine
Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Niteleme sıfatı
B) İşaret Sıfatı
C) Belgisiz sıfat
D) Sayı sıfatı
E) Kurallı birleşik sıfat
Çözüm Yolu: Birden fazla ögeyi bulmaya yönelik sorular, zor görünebilir. Bu tip sorularda soru kökünü okuyup şıkları incelemek gerekir. Şıklarda en bariz olan ögeleri seçip onları aramaya başlamak gerekir.
Çözüm: Sorunun şıklarını incelediğimizde, belgisiz sıfatın ve sayı sıfatının aynı soruda sorulduğunu görüyoruz. Demek ki büyük olasılıkla “bir” sözcüğünün sayı sıfatı mı belgisiz sıfat mı olduğu ile ilgili bir soru ile karşı karşıyayız. Dolayısıyla metinde ilk olarak bir sözcüğünü ararız:
“Bir gün bu dağ köyünde” dizesinde bir sözcüğü, herhangi anlamında kullanıldığı için belgisiz sıfattır. Dolayısıyla metinde sayı sıfatı olacak başka bir sözcük yoksa cevap D şıkkıdır.
Bu (dağ) → işaret sıfatı
Güzel (şey) → niteleme sıfatı
geniş yapraklı (ümitlerin) → kurallı birleşik sıfat
Adlaşmış sıfat, niteleme veya sayı sıfatıyla kurulan sıfat tamlamalarında tamlanan ismin düşmesi ve varsa düşen isimdeki ekin sıfata geçmesi şeklinde oluşur.
Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde adlaşmış sıfat vardır?
A) Yeğenim yarın Bursa’ya uçacak.
B) İkinci, üstünde daha iyi durdu.
C) Haşlanmış hâli daha lezzetlidir.
D) Üç ağaç meşe, bir ağaç çınardı.
E) Neden yenebilecek bir şey yetiştirmiyorsun?
Çözüm Yolu: Adlaşmış sıfat sorularında, sıfat olabilecek sözcüklere odaklanmak gerekir. Örneğin, güzel sözcüğü sıfat olmaya uygun bir sözcüktür. Niteleme sıfatı dışında da sayılar sıfat olmaya müsaittir.
Çözüm: A şıkkında sıfat olmaya uygun bir sözcük yok.
B şıkkında ikinci sözcüğü, sıfat olabilir: ikinci adam, ikinci kişi, ikinci sıra gibi. “İkinci, üstünde daha iyi olurdu.” cümlesinde de bir kıyafetten bahsedildiği anlaşılabiliyor. İkinci kıyafet, ikinci elbise vb. bir sıfat tamlaması kurmak yerine, tamlanan düşürülmüş.
Cevap B
Sıfatlar Çıkmış Soru Çözümü
1.Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “zor” sözcüğü, sözcük türü bakımından ötekilerden farklıdır? (2001 ÖSS)
B) İstemeden zor bir çalışmanın içine girmişti.
C) Terlemiş, çok yorulmuştu, zor yürüyordu.
D) Öğretmenliğin zor bir meslek olduğunu anlamıştı.
E) Zor günler geride kaldı; rahat edeceğiz artık, diyordu.
Çözüm Yolu: Bu şekilde tek bir sözcük verilip sözcük türü karşılaştırması isteniyorsa o soru, sıfat mı zarf mı sorusudur. (Sözcük, bu, şu, o ise de sıfat – zamir sorusudur.) “Zor” sözcüğünden sonra gelen sözcüğe bakıp isim mi fiil mi olduğunu tespit ederiz. Zor sözcüğü ismi niteledi ise sıfat, fiili niteledi ise zarftır.
Çözüm: Zor işler → Sıfat, zor bir çalışma → sıfat, zor yürüyordu (yürümek fiil) → zarf (Cevap burada)
zor bir meslek → sıfat, zor günler → zarf
Cevap C
(I) Yeşil, upuzun kavaklıklar geride kalıyor. Uzaktan, (II) kaleye sırtını dayayan kocamış konaklar , (III) çıplak, boz renkli tepeler görünüyor. (IV) Konak balkonlarının korkulukları, Doğu masallarından ödünç alınmışçasına büyüleyici. Renkler (V) her ayrıntıyı belirginleştiriyor sanki; ağaçlar yeşil, şehir kahve, kale siyah.
Bu parçadaki altı çizili tamlamalardan hangisi, tür bakımından ötekilerden farklıdır? (2013 YGS)
A)I. B) II. C) III. D) IV. E) V
Çözüm Yolu: Tamlama karşılaştırma sorularında tamlamanın sıfat mı isim mi tamlaması olup olmadığına bakılır. Tamlamanın son sözcüğüne “Nasıl?” sorusunu sorarak sıfat tamlamasını bulabilirsiniz. (İsim tamlamalarında da son sözcüğe sorulan “Ne, Neyin?” sorularına cevap verir.
Çözüm: I. seçenekte “Yeşil, upuzun kavaklıklar (Nasıl kavaklık: yeşil, upuzun) → Sıfat Tamlaması
II. seçenekte “kaleye sırtını dayayan kocamış konaklar” (Nasıl konaklar?) → Sıfat Tamlaması
III. seçenekte “çıplak, boz renkli tepeler” (nasıl tepeler?) → Sıfat Tamlaması
IV. seçenekte “konak balkonlarının korkulukları” (Nasıl korkuluklar → X ) Neyin korkulukları? → İsim Tamlaması
Cevap D
Yukarıdaki altı çizili tamlamalardan hangisi tür bakımından ötekilerden farklıdır? (2010 YGS)
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Çözüm Yolu: Tamlama karşılaştırma sorularında tamlamanın sıfat mı isim mi tamlaması olup olmadığına bakılır. Tamlamanın son sözcüğüne “Nasıl?” sorusunu sorarak sıfat tamlamasını bulabilirsiniz demiştik, işaret sıfatı ile oluşan tamlamalar da “Hangi” sorusu ile bulunur.
Çözüm: I. seçenekte “bizi bize anlatan sanat” (Nasıl sanat?)→ Sıfat Tamlaması
II. seçenekte “bu dönem” (Hangi dönem?) → Sıfat Tamlaması
III. seçenekte “Devlet Tiyatroları” (Ne tiyatroları?) → İsim Tamlaması
IV. seçenekte “sahnelediği oyunlar” (Nasıl oyunlar?) → Sıfat Tamlaması
V. seçenekte “verimli bir yıl” (Nasıl yıl?) → Sıfat Tamlaması
Cevap C
Sıfatlar Konu Anlatımı TYT Türkçe Konu Anlatımı PDF ve Sıfatlar Örnek Soru Çözümü, TYT Çıkmış Soru örnekleri ile birlikte PDF olarak indirip çalışabilirsiniz.
