Düşünceyi geliştirme yolları konu anlatımı, düşünceyi geliştirme yolları örnekler pdf konu anlatımı indirebilirsiniz.
Düşünceyi Geliştirme Yolları
Bir metin oluşturulurken ortaya koyduğumuz düşünceyi geliştirmek ve daha inandırıcı hale getirmek için çeşitli yollara başvururuz. Bu yollara da düşünceyi geliştirme yolları deriz. Aşağıda başlıca düşünceyi geliştirme yollarını işleyeceğiz.
Tanımlama: Bir şeyi tarif etme işidir. Bir metinde tanımlama varsa bu kimdir, bu nedir sorularına cevap verir.
Kalem yazı yazmaya yarayan araçtır. Dediğimiz zaman kalem nedir? Sorusuna cevap bulabiliriz. Bu yüzden örnek cümlede tanımlama yapıldığını anlarız.
Örnekleme: Bir düşünceyi daha somut hale getirmek için örneklemeden yararlanırız. Burada amaç bahsedilen şeyin daha iyi anlaşılmasını kavratmaktır. Genellikle örnekleme örnekleri virgülle ayrılan ve kolay fark edilen örneklerden verilir ama bu şekilde olmayan örneklemeler de mevcuttur.
Her sanatın bir malzemesi vardır. Resminki boya ve fırçadır. Edebiyatınki ise dildir. Bu cümlede her sanatın malzemesinin olduğunu daha iyi anlatmak için resim ve edebiyat örnek olarak gösterilmiştir.
Tanık Gösterme: Bir düşünceyi desteklemek amacıyla sözüne güvenilen birisinin sözünü kullanmaya tanık gösterme denir. Yani kendi düşüncelerimizin doğru olduğunu göstermek için tanıdık ve güvenilir birisinin sözünden yararlanırız. Ama tanık göstermede muhakkak kişinin sözü olmalıdır aksi takdirde tanık gösterme olmaz. Ve tanık göstermede birisinin sözü tırnak içinde verildiği gibi virgülle de ayrılabilir. Bu yüzden tırnak işaretinin olduğu her yerde tanık gösterme olduğunu düşünmemeliyiz.
Dünyada barıştan daha önemli bir şey yoktur. Atatürk de bunun farkına vararak “Yurtta Sulh, Cihanda sulh” demiştir. Bu cümlede barışın önemini vurgulamak için Atatürk’ün sözünü tanık göstermiş olduk.
Karşılaştırma: Herhangi iki şeyin benzer ya da farklı yönlerini karşılaştırarak bir konunun daha net anlaşılmasını sağlarız. Karşılaştırma yaparken illa karşılaştırdığımız iki şeyin ismi geçmek zorunda değildir. “Türkiye’nin en kalabalık şehri İstanbul’dur.” Dediğimiz zaman İstanbul’la diğer şehirleri karşılaştırırız fakat bunu kelime olarak vermeyiz. Karşılaştırmayı bir paragrafta ararken gözümüzden kaçabilir. Bu yüzden karşılaştırma bildiren en, daha, fazla, çok gibi kelimelerin olduğu yerlere daha dikkatli bakmamızda yarar var.
Sayısal Verilerden Yararlanma: Düşünceyi sayısal birtakım verilerle destekleme yoludur. Ama sayıların geçtiği her cümle sayısal bir veri vermeye bilir. “Bakkaldan yüz tane ekmek aldım.” Dediğimiz zaman sayısal bir veriden yararlanmış olmayız. Ama “Türkiye’de her gün 10.000 fırında 10.000 ekmek üretilirken bu ekmeklerin yarısı çöpe gidiyor.” Dediğimiz zaman sayısal veriden yararlanmış oluruz. Yani bir istatistik olmadığı zaman her rakamlı cümlede sayısal veri vardır dememiz doğru olmaz. Aynı zamanda tarihler sayısal bir veri değildir buna da dikkat etmemiz gerekir.
Benzetme: Zayıf olan bir varlığın güçlü olan bir varlığa bir benzetme yönüyle benzetilmesidir. Aslan gibi çocuk dediğimiz zaman burada güçlü olan aslandır ve zayıf olan çocuktur. Çocuk güç yönünden aslana benzetilmiştir. Gibi ise benzetme edatıdır. Tam bir benzetmede gibi kullanılır. Bir paragrafta benzetme olup olmadığını bulamazsanız gibi var mı diye bakarsanız belki benzetmeyi daha kolay tespit edip anlayabilirsiniz. Tabi her gibinin olduğu yerde benzetme olmaya bilir. Ya da gibi olmadan da benzetme yapılabilir. “Pamuk eller cebe” dediğimiz zaman eller yumuşaklık yönünden pamuğa benzetilmiştir fakat benzetme yönü ya da benzetme edatı kullanılmamıştır. Ya da “İnci dişleriyle gülümsedi.” Cümlesinde dişler beyazlık yönünden inciye benzetilmiştir fakat yine benzetme yönü ve edatı kullanılmamıştır.
Düşünceyi Geliştirme Yolları Örnekler
Aşağıda verilmiş olan metinleri inceleyerek hangi düşünceyi geliştirme yolunun kullanıldığını bulalım.
• Osmanlı mimarisine bakıldığında görkemli yapılar ön plana çıkar. Genel olarak bütün yapılar kompleks halindedir. Erken dönem cumhuriyet mimarisi ise daha sade çizgilere sahiptir. Küçük ama sanatsal değeri olan bu eserlerin milli bir mimariye ışık olduğu söylenebilir. (Osmanlı mimarisi ile erken dönem cumhuriyet mimarisi karşılaştırılmıştır bu yüzden karşılaştırma vardır.)
•Olay, düşünce, duygu ve hayallerin dil aracılığıyla sözlü veya yazılı olarak biçimlendirilmesi sanatına edebiyat denir. ( “Edebiyat nedir?” sorusuna cevap verdiği için bu metinde tanımlama vardır.)
• Ovadaki kumul parçasını bir bıçak gibi ikiye yaran küçük çay yavaş yavaş akıyordu. (Çay ovayı ikiye ayırması yönünden bir bıçağa benzetilmiştir, burada benzetmeden yararlanışmıştır.)
• Değişime direnmek ve hiç değişmemek sağlıklı değildir. Doğada her şey değişir, dönüşür. Su yağmura dönüşür, tohum ise bir buğday başağına. Dünyada hiçbir şey durmazken insan neden dursun? ( Doğada her şeyin dönüşmesine su ve tohum örnek verilmiştir ve örneklendirme yapılmıştır.)
• Deneme büyük savlar içermez. Deneme yazan yazar bir şeyi kanıtlamaktan ziyade kendi fikrini ifade etmenin derdindedir. Bu yüzden Nurullah Ataç “Deneme benin ülkesidir.” der. ( Denemenin büyük savlar içermediğini desteklemek için Ataç’ın sözü alınarak tanık gösterme yapılmıştır.)
• Tabiatın harika süpürgeleri ormanlar yaratılmasaydı dünya tozdan geçilmezdi. Çünkü 1000 metrekare bir ladin ormanı yılda 32 ton, kayın ormanı ise 68 ton tozu çeker. ( Ormanlar süpürgeye benzetilerek benzetmeden yararlanılmıştır. Ayrıca ormanlarda bulunana ağaçların çektiği toz sayısal olarak verilmiştir. Burada da sayısal verilerden yararlanma söz konusudur.)
