Cümle Türleri Konu Anlatım PDF - 8.Sınıf Cümle Çeşitleri Konu Anlatım

Cümle Türleri Konu Anlatımı 8. Sınıf LGS

Cümle Türleri Konu Anlatım PDF, 8.Sınıf Cümle Türleri Konu Anlatım PDF – 8.Sınıf Cümle Çeşitleri Konu Anlatım müfredata uygun şekilde.

ANLAMINA GÖRE CÜMLE ÇEŞİTLERİ

Anlamına göre cümle türleri, cümlelerin yüklemlerinde olumsuzluk bildiren eklerin veya kelimelerin olup olmamasına göre sınıflandırılır:

Olumlu Cümle

Yüklemi olumlu olan cümledir.
Yüklemde olumsuzluk bildiren ek ya da kelime yoktur.

“Ben hayatımı yeniden ve bambaşka çizgiler üzerinde kuracağım.” – A. İlhan

“Türlü şiir anlayışları üzerinde düşünmüş, zaman zaman türlü şairleri sevmiştir.”– O. V. Kanık

“Zaman geçer ve insan harcadığı zamanda yalnız kalır” – T. Buğra

“Sarhoşların araba sürmeleri sakıncalıdır.” –E. Şafak

“Büyükanne bir sevinç sarhoşluğu içinde eğildi, paşasının elini öptü.” –H. N. Zorlutuna

Yüklemde bulunan kelimenin kötü anlamlı olması cümleyi olumsuz yapmaz:

“Şerefli insanlar olarak öleceğiz.” – E. M. Karakurt

“Bu Tahsin Efendi, ne garip bir adamdı.” – R. N. Güntekin

Olumsuz Cümle

Yüklemi olumsuz olan cümledir.
Yüklemde olumsuzluk bildiren -me, -siz ekleri ya da değil, yok sözcükleri vardır.
-me (-ma) eki yüklemi fiil olan cümleleri olumsuz yapar:

“Babası o koca izinden sonra hiç gelmedi” – T. Buğra

“Bizim gibi yaşamadıkça, rakipliğinizin haklılığını kabul edemem.” – F. R. Atay

“Pervin ondan gözlerini ayırmıyordu“ – P. Safa

“O işleri bu saatte karakolda bulunan küçük memurlar bilmez.”- R. H. Karay

–siz (-sız,-suz,-süz) eki, değil ve yok sözcükleri yüklemi isim olan cümleleri olumsuz yapar:

“Yıllar yârlarden, yârlar yıllardan vefasız.” – Y. K. Karaosmanoğlu

“Şaka etmiyorum, yavrum, bu adlar Türkçe değil.” – Ö. Seyfettin

“Bu dünyada anlattığın kadın yok.” – A. Nesin

Dikkat Et

Olumsuzluk bildiren iki unsur aynı cümlede bir arada kullanılırsa cümle hem biçimine göre hem anlamına göre incelenir:
“Bu yemek tuzlu.” (Olumlu cümle)
“Bu yemek tuzsuz.” (Olumsuz cümle)
“Bu yemek tuzsuz değil.” (Biçimce olumsuz anlamca olumlu cümle)
“Seni seviyor.” (Olumlu cümle)
“Seni sevmiyor.” (Olumsuz cümle)
“Seni sevmiyor değil.” (Biçimce olumsuz anlamca olumlu cümle)

Soru Cümlesi

Soru anlamı olan cümledir.
Soru eki -mi ve soru zarfı, soru zamiri, soru sıfatı (kim, ne, hangisi, hangi, kaç, nasıl, nerede vb.) ile soru cümleleri yapılır.

“Altın kaçtan gidiyor?” –S. F. Abasıyanık

“Benim mi Allahım bu çizgili yüz?” –C. S. Tarancı

“Şimdi sen, kızın nerede olduğunu bilmiyor musun?” –A. Ümit

“Biz şarklılar neden ille her şeyi büyütüp efsaneleştiririz?”-H. Taner

“Falih Rıfkı Atay gibi en güzel Türkçeyi yazan bir muhabirin kaleminden bu satırlar nasıl çıktı?” –O. S. Orhon

Ünlem Cümlesi

Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma vb. duyguları anlatan cümlelerdir.
Bu duygular ünlem adı verilen sözcüklerle verilir.
Bu duygular yalnızca ünlem işareti ile de verilebilir.

“Bana blöf yok dedik, a doktor! ” –T. Buğra

“Vah vah… Haber alaydım, parasını verir, alırdım…” –R. N. Güntekin

“Ah bin kulağım olsaydı da bin şaheserin lezzetini birden tatsaydım.” –Y. K. Karaosmanoğlu

“Burada sıkılıyorsun, fakat orada utanacaksın!” -Y. K. Karaosmanoğlu

YÜKLEMİN TÜRÜNE GÖRE CÜMLE ÇEŞİTLERİ

Yüklemin türüne göre cümle türleri, cümlelerin yükleminin isim mi fiil mi olduğuna göre sınıflandırılır:

İsim Cümlesi

Yüklemi isim olan cümledir.

“Balkan Savaşı’nın bütün acılarını yaşamış bir ailenin kızıydı.” –N. Cumalı

“Felâketim şu ki, ben zaman zaman kendimi bulan adamım.” –A. H. Tanpınar

“Hiçbir şey yaşarken daha önemli değildir.” –A. İlhan

“Bu dünyada anlattığın kadın yok.” -A. Nesin

Yüklemi fiilimsi olan cümleler de isim cümlesidir.

Dikkat Et

Yüklemi fiilimsi olan cümleler de isim cümlesidir. Fiilimsiler isim kabul edilir. Yüklemdeki fiilimsi sıklıkla fiil ile karıştırılır: “En güzel şey okumaktır.” cümlesinin yüklemi “okumaktır” sözcüğü, -mak ekli dolayısıyla isim fiildir. (fiilimsiler üç türlüdür: isim fiil, sıfat, zarf fiil) Bu yüzden bu cümle fiil cümlesi değil, isim cümlesidir. Yüklemde zarf fiil tabiatı gereği pek kullanılmaz, en çok isim fiil bazen de sıfat fiil kullanılır. Yüklemde -ma, -ış, – mak eklerinden biri varsa isim fiildir dikkat et.

Fiil Cümlesi

Yüklemi fiil olan cümledir.

“Kafası yerde, kamburunu çıkarmış, yürüyordu.” –H. Taner

“Gölgesinde yürüdüğü duvarın arkasından bir horoz sesi fark etti.” –Ö. Seyfettin

“İnşaatlarda çalışan işçiler birer ikişer inşaatların kapılarından geri dönüp geldiler.” –L. Tekin

“Bana umutsuz bir sesle son raporları okudu.” –F. R. Atay

“Atlasam bir vapura, şehre insem diyorum.” –S. F. Abasıyanık

YÜKLEMİN YERİNE GÖRE CÜMLE ÇEŞİTLERİ

Yüklemin yerine göre cümle türleri, cümlede yüklemin sonda olup olmamasına göre sınıflandırılır:

Kurallı Cümle

Yüklemi sonda bulunan cümledir.

“Hariçten ortak hırsızlar bulup evimizi soymaya kalkar.” –Ö. Seyfettin

“Otların arasında bacaklarını yılan sokar.” –R. N. Güntekin

Eksiltili Cümle

Yüklemsiz cümledir.

“Ay, ben söyleyince kıyamet mi… – –N. Kemal

“Ah, deniz kıyısında, buralardan uzak, başımızı sokacak bir kovuk; coluk çocuk, yaz kış.” –Z.Osman Saba

Cümle Türleri Konu Anlatımı TYT Türkçe PDF – Çıkmış Soru Çözümü PDF

Devrik Cümle

Yüklemi sonda bulunmayan cümledir.

“evet ben son ve kesin umuduyum bir paket cıgaranın“ –T. Uyar

“Biri olsun “Yakup!” diye seslenmedi hiç“ –E. Cansever

YAPISINA GÖRE CÜMLE ÇEŞİTLERİ

Yapısına göre cümle türleri, cümlelerde bulunan yargı sayısına ve cümlelerin oluşum şekline göre sınıflandırılır.

Bilgi

Cümleler yargı bildirir. Kimi cümlelerde bir yargı, kimi cümlelerde ise birden çok yargı vardır.
Cümleler yapılarına göre basit, birleşik, sıralı ve bağlı olmak üzere dörde ayrılır.
Cümle yapısını anlamak için “temel cümle” ve “yan cümle” kavramlarını bilmek gerekmektedir.

Temel Cümle: Birleşik cümlelerde asıl yargıyı bildiren, yardımcı yargıları sonuca bağlayan cümledir. Daha öz bir ifadeyle temel cümle yüklemdir.

Yan Cümle: Tam bir yargı bildirmeyen, fiilimsilerle ya da çekimli bir fiille kurulan, temel cümlenin ögesi olarak görev yapan söz ya da söz öbeklerine yan cümle denir. Yan cümle temel cümledeki yargıyı güçlendiren, açıklayan, bütünleyen ve türlü yollarla temel cümleye bağlanan cümledir.

Türkçede yargı bildiren iki kelime türü olduğu kabul edilir.
Biri esas görevi yargı bildirmek olan fiiller, diğeri ise fiilimsilerdir.
Fiiller cümlede sadece yüklem olabilirken, fiilimsiler ise cümlede isim, sıfat, zarf görevleri üstlenebilir ve yüklem olabilirler.
Sonuç olarak yargı sayısını tespit için, cümlede bulunan yüklem ve fiilimsileri saymak gerekir.

Basit Cümle

“Tek yüklemli cümle” şeklinde adlandırılır.
Yani tek bir yüklem vardır, fiilimsi yoktur.
Dolasıyla tek yargı bildirir.

“Büyük bir heyecan, bir haz içinde şu satırları yazıyorum.” – Ö. Seyfettin

“Otların arasında bacaklarını yılan sokar.” – R. N. Güntekin

“Gemiler ve saray hepsi gitti.” – F. R. Atay

“Köşkten parayı verirler.” – P. Safa

“Arabanın burnunu en tenha kahvelerden birinin önünde rıhtıma verdiler.” – A. İlhan

“Bu Tahsin Efendi, ne garip bir adamdı.” – R. N. Güntekin

“Kız da hemen yere oturdu.” – M. Ş. Esendal

Birleşik Cümle

“Fiilimsi bulunan cümle” şeklinde adlandırılır.
Yani bir yüklem ve yüklem dışında da fiilimsiler vardır.
Dolayısıyla birden çok yargı bildirir.
Yüklemin bildirdiği yargıya temel yargı, fiilimsilerin bildirdiği yargıya yan yargı denir.

“Pencerede dolaşan gölgelerden bir şeyler sezmeye çalışarak koşuyorum.” – Y. Z. Ortaç

“Bir gün yine onlara görünmeden krokiler çiziyordum.” – B. R. Eyuboğlu

“Aşağıda daimî akislerle seslenen gürültülü, derin yarlar tehlike hissini kalbimizden ayırmıyordu.” – H. S. Tanrıöver

“Kendisi de muhakkak artistlerden, güzel eser veren, güzel konuşan, hayalleri işlek adamlardan hoşlanıyor.” – R. H. Karay

Uyarı

Fiilimsinin yükleme dahil olduğu, yüklem ile birlikte aynı söz öbeği içinde yer aldığı durumlarda da söz konusu cümle; birleşik cümledir. “Çok konuşan bir insandı.” cümlesinde “konuşan” sözcüğü ve “insandır” sözcüğü yargı bildirir. Dolayısı ile yüklem sayısının tek olması ve yargı bildiren sözcük sayısı ayrı kavramlardır. MEB, hazırladığı sorularda konuyu bu şekilde ele almaktadır.

Sıralı Cümle

“Birden çok yüklemli cümle” şeklinde adlandırılır.
Yani birden fazla yüklem vardır.
Dolayısıyla birden fazla cümle vardır.
Birden fazla cümle virgül veya noktalı virgül ile sıralanır.

“Gülüyor, kızıp köpürüyor, alay ediyor, rakıdan şişmiş kocaman yüzü şekilden şekile giriyordu.” – R. N. Güntekin

“Ben kaçıyorum, abim de arkamdan koşuyor.” – A. Ağaoğlu

“Görüyorsunuz, ben hiçbirini ellemiyor, hiçbirini açmıyorum.” – Y. Z. Ortaç

“Okumadığım zaman tavukların bahçesindeyim, yemlerini ben veririm.” – Ö. Seyfettin

“Mağlubiyet Almanya’yı karıştırmış, gazeteler yazıyor.” – A. İlhan

Cümle Türleri 8.Sınıf

Bağlı Cümle

“Bağlaçla bağlanmış cümle” şeklinde adlandırılır.
Birden fazla yüklem vardır.
Dolayısıyla birden fazla cümle vardır.
Birden fazla cümle bağlaç ile bağlanır.

“Hamal benim dalgınlığımdan istifade ederek birdenbire bir kedi gibi fırladı ve koşmaya başladı.”- K. Bilbaşar

“Galiba bir vehme kapılıyorum ve galiba bir hastalık beynimi kemiriyor.” – A. Gündüz

“Para kazanmayı hiç sevmiyordu ama hesapsız harcamaya bayılıyordu.” – N. Cumalı

“İnanmam ama fırsat bulursam baktırmadan da yapamam.” – K. Tahir

“Ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol.” –M. C. Rumi

8. Sınıf Cümle Türleri Konu Anlatımı PDF olarak indirmek için tıklayınız.

LGS Türkçe Konuları, LGS Konu Anlatım PDF