10.Sınıf İsim Tamlaması Konu Anlatımı PDF, 10.Sınıf Lise Dil Bilgisi Ders Notları, 10. Sınıf Edebiyat 3.Ünite Şiir Dil Bilgisi Konuları PDF olarak indirip çalışabilirsiniz. Belirtili İsim Tamlaması Belirtisiz İsim Tamlaması  Zincirleme İsim Tamlaması

10.Sınıf İsim Tamlaması Konu Anlatımı PDF Lise Dil Bilgisi Ders Notları 

10.sınıf isim tamlaması konu anlatımı belirli isim tamlaması belirtisiz isim tamlaması zincirleme isim tamlaması

İsim Tamlaması Konu Anlatımı

İsim tamlamaları, iki veya daha çok ismin bir araya gelip sözcüklerinin aralarında sahiplik ilişkisi olan bir söz öbeği meydana getirmesi ile oluşur.

Hemen hemen her sözcükle sınırsız sayıda tamlama kurulabilir lakin dilde isim tamlaması şeklinde ortaya çıkan söz öbekleri, tek kelime ile karşılayamayacağımız kavramları ifade edebilmek ihtiyacı ile ortaya çıkmıştır. Söz gelimi bir kapı hayal edin ve bu kapıyı açmak için kapı ile ilintili bir nesne olduğunu düşünün. Bu nesneye yeni bir isim bulmak gerektiğinde, kapı ve kapıdaki nesne arasında ilgiden yola çıkarak şöyle bir isim bulursunuz:


Kapı kolu!

Ya aynı odada kapı ve pencere yan yana ise ve “Şunun kolu kırılmış, baksana.” dediğinizde “Hangisinin?” diyen arkadaşınıza özellikle birini belirterek cevap vermek istediğiniz de ne yaparsınız? Yeni bir tamlama daha kurarsınız:

Kapı-nın kol-u!

  • İsim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan olmak üzere iki unsur vardır. Tamlayan eklerinde ilgi, tamlanan eklerinde iyelik ekleri bulunur. Bu ekler şu şekildedir:

Tamlayanda Bulunan İlgi Ekleri

-ın          -nın

-in          -nin

-un         -nun

-ün         -nün

Tamlananda Bulunan İyelik Ekleri

-ı             -sı

-i             -si

-u           -su

-ü           -sü

  • Tamlamalarda önce tamlayan sonra tamlanan ögesi gelir:
    • Ev-in kapı-sı

Belirtili İsim Tamlaması

Tamlayanın ilgi, tamlananın iyelik ekini aldığı isim tamlamalarına “belirtili isim tamlaması” denir. Kısaca tamlayan da tamlanan da ek alır.

Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca
Yol almış hayatın ufuklarınca
Faruk Nafiz Çamlıbel

Tarihin gözleri var, surlarda delik
Servi, endamlı servi, ahirete perdelik
Necip Fazıl Kısakürek

Gelinler, aynada saçını tarar
Aynanın içinde birini arar
Nazım Hikmet Ran

İp ucu
Belirtili isim tamlamasını cümle içerisinde bulmanın en kolay yolu tamlayanın aldığı ilgi hâli ekini (-in, -ın-, -un, -ün, -nin, -nın, -nun, -nün ) bulmaktır. Bu ek varsa mutlaka belirtili isim tamlaması vardır.

Belirtisiz İsim Tamlaması

Tamlayanın ilgi ekini almadığı, tamlananın iyelik ekini aldığı isim tamlamasıdır.


Bursada bir eski cami avlusu
Küçük şadırvanda şakırdayan su
Ahmet Hamdi Tanpınar


Lavanta kokuları gelir uzak mahallelerden
Yel estikçe sıra sıra kavaklar sallanır
Cahit Külebi

Duyulur bir ayak sesi gizlice
Hâlî bahçelerden rüzgâr esince
(hâlî: Tenha, boş.)
Faruk Nafiz Çamlıbel

İp ucu
Belirtisiz isim tamlamasında tamlananda bulunan isme sorulan “Ne?” sorusuna tamlayandaki isim cevap verir. İyelik eki almış sözcüklere “Ne?” sorusunu yönelterek onları tespit edebilirsiniz.
cami avlusu → ne avlusu → cami avlusu
lavanta kokuları → ne kokuları → lavanta kokuları
ayak sesi → ne sesi → ayak sesi

Zirncirleme İsim Tamlaması

Bir isim tamlamasını oluşturan unsurlardan herhangi biri (tamlayanı-tamlananı) ya da her ikisi isim tamlamasıysa bu tür tamlamalara “zincirleme isim tamlaması” denir.
Bir söz öbeğine zincirleme isim tamlaması denebilmesi için o tamlamanın içinde en az bir isim tamlamasının daha olması gerekir.
Zincirleme isim tamlaması en az üç ismin kendi aralarında oluşturdukları iki isim tamlamasından oluşur.

Dikkat Et
“-den” eki, isim tamlamasındaki tamlayan ekinin görevini üstlenerek belirtili isim tamlaması oluşturabilir:
çocuklar-ın birkaç-ı yerine çocuklar-dan birkaç-ı gibi.
İsim Tamlamalarının Özellikleri (Testlerde Çıkan Soru Tipleri)
1. Belirtili ve zincirleme isim tamlamalarında tamlanan, tamlayandan önce söylenmiş olabilir:
Ne içindeyim zamanınzaman-ın iç-i
Ne de büsbütün dışında
Ahmet Hamdi Tanpınar

2. İsim tamlamalarında birden çok tamlayan ortak bir tamlanana, birden çok tamlanan da
ortak bir tamlayana
bağlanabilir:
öğretmenlerin ve idarecilerin tavırları
Türk dili ve edebiyatı

3. Tamlayanın düştüğü belirtili isim tamlaması: Tamlayanı kişi zamiri (ben, sen, o, biz, siz, onlar) olan isim tamlamalarını cümle içerisinde kullanırken kişi zamirlerini söylemeden de kullanabiliriz.
Senin araban iyi gidiyor. → Araban iyi gidiyor.
Kısacası iyelik eki almış ama tamlama kurmamış sözcükler için “tamlayanı düşmüş isim tamlaması” terimi kullanılıyor.
Doğuyor ömrüme bir yirmi sekiz yaş güneşi
Bir kuş okşar gibi sen saçlarımı okşarken

4. Tamlayanı ile tamlananı arasına bir veya daha fazla sözcüğün girdiği belirtili isim tamlaması: Belirtili isim tamlamalarında tamlananı oluşturan sözcük bir veya daha fazla sıfat tarafından nitelenebilir bilir. Bu durumda tamlayan ile tamlanan arasına sözcük girmiş olur.
onun güzel yüzü
evin güneş almayan tarafı vb. gibi.

10.Sınıf İsim Tamlaması Konu Anlatımı PDF, 10.Sınıf Lise Dil Bilgisi Ders Notları, 10. Sınıf Edebiyat 3.Ünite Şiir Dil Bilgisi Konuları PDF olarak indirip çalışabilirsiniz. Belirtili İsim Tamlaması Belirtisiz İsim Tamlaması  Zincirleme İsim Tamlaması

Edebiyat Dil Bilgisi Konuları Lise Dil Bilgisi Konu Anlatımı PDF

“10.Sınıf İsim Tamlaması Konu Anlatımı PDF Lise Dil Bilgisi Ders Notları” üzerine bir yorum

  1. tek kelime… perfect hocam ellerniz dert görmesin

    Yanıtla

Yorum yapın