Ses Olayları Çalışma Kağıdı – Ses Bilgisi Etkinlik PDF – 5.Sınıf

Ses olayları çalışma kağıdı, adım adım etkinlik şeklinde hazırlanmıştır. Konuyu öğrenciye sezdirme hedefi olan bir konu öğretme çalışmasıdır. Ses olayları çalışma kağıdı PDF olarak indirilebilir.

Ses Olayları Çalışma Kağıdı

Adım 1 Aşağıdaki sözcüklerin kök ve eklerini bulalım.

Sözcük	Kök	Ek
omzum	omuz	um
boynun
karnımız
resmim
oyna
ağzın

• Fark ettin mi? Sözcüğün kökü omuz ama ona -um eki getirdiğimizde, “omuz-um” değil “omz-um” diyoruz. Omuz kökündeki “u” harfini düşürüyoruz, ortadan kayboluyor: “omz“
• Bu bir ses olayı ve bu ses olayının adı “ünlü düşmesi.”

Adım 2 Aşağıdaki sözcüklerle verilen ekleri birleştiriniz. Birleştirdiğiniz sözcüklerde ünlü düşmesi meydana geliyor mu, kontrol edip işaretleyiniz.

Kök	Ek	Ünlü Düştü	Ünlü Düşmedi
omuz	-lar
beyin	-im
keşif	-den
isim	-iniz
karın	-ın
sabır	-sız
fikir	-imiz

Adım 3 Aşağıdaki kök ve ekleri birleştirip elde ettiğiniz sözcüğü örnekteki gibi düzelterek yeniden yazınız.

Kök	Ek	Kök + EK	Sözcük
sakla	-yor	sakla+yor	saklıyor
dile	-yor
kutla	-yor
gözle	-yor
yazma	-yor
de	-yor
ye	-yor

• A veya e geniş ünlüleriyle biten bir fiile -yor eki getirildiğinde, fiilin son hecesindeki a veya e geniş ünlüsü ı, i, u, ü dar ünlülerinden birine dönüşür. Bu ses olayına, ünlü daralması denir.

Adım 4 Aşağıdaki cümlelerde ünlü daralmasına uğramış sözcükleri bulunuz.

Cümle	Ünlü Daralmasına Uğramış Sözcük
Eski günleri özlüyorum.	özlüyorum
Gerçekleri bizden saklıyorlar.
Neden sınırlamalar hâlâ kalkmıyor ki.
Güzel yarınlar düşlüyorsun.
İçimiz kan ağlıyordu.
Yaşıyorduk telaş içinde.
Ne diye bizi dinlemedin.

Adım 5 Türkçede ç, f, h, k, p, s, ş, t ünsüzleri sert ünsüz olarak adlandırılır. Son harfi sert ünsüzle biten aşağıdaki sözcük köklerine, verilen ekleri getiriniz. Elde ettiğiniz sözcüğü örnekteki gibi düzelterek yeniden yazınız.

Kök	Ek	Kök + EK	Sözcük
dolap	–da	dolap+da	dolap+ta
kitap	-dan
bak	-dı-m
sınıf	-dan
yazma	-yor
seç	-gin
bit	-gin
çiçek	-ci

• Türkçede sert ünsüzle biten bir sözcük ünsüzle başlayan bir ek alacağı zaman, gelen bu ekin ilk ünsüzü de sert olur. Bu ses olayına, ünsüz benzeşmesi ya da ünsüz sertleşmesi denir.
  Eğer örnekteki gibi -da ekini değiştirmeden dolap+da şeklinde yazarsak, yazım hatası yapmış oluruz.

Adım 6 Aşağıdaki cümlelerde ünsüz benzeşmesine uğramış sözcükleri bulunuz.

Cümle	Ünsüz Benzeşmesine Uğramış Sözcük
Kitapçıya uğramayı unutma.	kitapçıya
Çok bitkin görünüyorsun.
Ağaçtan üç elma düşecek.
Çocuk yolda yürürken düştü.
Yaşlılar Mart’ta aşılanacak.
Beşten geriye doğru say.
Durakta beklerken öykülerini düşünür.
Onu dinlemediğini fark etti.

Adım 7 Aşağıdaki sözcük köklerine verilen eki getirip birleştiriniz.

Kök	Ek	Kök + EK	Sözcük
çiçek	-i	çiçek+i	çiçeği
dolap	-ım
kitap	-ın
ağaç	-ınız
ağaç	-ı
ahenk	-i
kağıt	-ı
kepenk	-i

• Sonu “k, t, ç, p” (ketçap ) sert ünsüzleri ile biten bir sözcük, ünlü ile başlayan bir ek aldığında sözcüklerin sonundaki “k, t, ç, p” sesleri “b, c, d, ğ, g” yumuşak ünsüzlerine dönüşür. Bu olaya ünsüz yumuşaması denir.

Adım 8 Aşağıdaki cümlelerde ünsüz yumuşamasına uğramış sözcükleri bulunuz.

Cümle	Ünsüz Yumuşamasına Uğramış Sözcük
Kitabımı bana geri ver.	kitabımı
Sokağın ortasında oturuyor.
Biraz daha uzağa gider misin?
Kazağında leke var.
Senin inadını kimse kıramaz.
Elma ağacı çiçek açtı.
Geldiği gibi geri gitti.
Tacını bir kenara attı.

Adım 9 Aşağıdaki sözcükleri örnekteki gibi birleştiriniz.

Sözcük 1	Sözcük 2	Yeni Sözcük
af	etmek	affetmek
his	etmek
zan	etmek
hal	olmak

• Ünsüz türemesi, dilimizdeki Arapça kökenli sözcüklerin ünlü harfle başlayan ek aldıklarında veya başka bir sözcükle birleşmesi sonucunda, sözcüğün sonundaki ünsüz harfin tekrarlanmasıyla oluşan ses olayıdır.

Adım 10 Aşağıdaki sözcük köklerini verilen eklerle birleştiriniz.

Kök	Ek	Sözcük
af	–ınız	affınız
hak	-ın
had	-ini
his	-in

Ses olayları çalışma kağıdı, adım adım etkinlik şeklinde hazırlanmıştır. Konuyu öğrenciye sezdirme hedefi olan bir konu öğretme çalışmasıdır. Ses olayları çalışma kağıdı PDF olarak indirilebilir.

5. Sınıf Ses Olayları Çalışma Kağıdı PDF olarak indirmek için tıklayınız.

5. Sınıf Türkçe Çalışma Kağıtları için tıklayınız.

5. Sınıf Türkçe Konu Anlatımları için tıklayınız.