9.Sınıf Edebiyat 7.Ünite Özeti Biyografi Otobiyografi Konu Anlatımı PDF Ders Notları, Türk Dili ve Edebiyatı 9. Sınıf Biyografi Otobiyografi Ünitesi Konu Anlatımı Özeti PDF olarak indirip çalışabilirsiniz.
9.Sınıf Edebiyat 7.Ünite Özeti Biyografi Otobiyografi Konu Anlatımı
Bu ünitede, “Biyografi, otobiyografi ve tezkirenin genel özelliklerini” öğreneceğiz.
BİYOGRAFİ (Yaşam Öyküsü)
- Biyografi (yaşam öyküsü), alanında tanınmış bir kişinin hayatını anlatan yazı türüdür.
- Biyografi türünde siyaset, bilim, sanat, spor vb. alanlarda tanınmış insanların hayatı; bilgi, belge ve tanıklara dayanılarak, tarafsız ve gerçekçi bir şekilde anlatılır.
- Biyografilerde bazen anılardan da yararlanılır.
- Açık, sade bir dille yazılan biyografide kronolojik bir sıra izlenebilir.
- Diğer öğretici metinlerde olduğu gibi biyografilerde de anlatıcı kurmaca bir kişi değil, yazarın kendisidir.
Eski Yunan edebiyatında Plutarkhos’un Hayatlar, İngiliz edebiyatında William Roper’in (Vilyım Rupır) Sir Thomas More’un (Sör Tamıs Mor) Hayatı ve James Boswell’in (Ceymis Bozvel) Samuel Johnson’un (Semyul Cansın) Hayatı, Avusturya edebiyatından Stefan Zweig’ın (Ştefan Svayg) Üç Büyük Usta dünya edebiyatının tanınmış biyografilerindendir.
Tanzimat Dönemi’nde Beşir Fuat’ın Victor Hugo, Namık Kemal’in Evrak-ı Perişan, Recaizade Mah-
mut Ekrem’in Kudemadan Birkaç Şair, Muallim Naci’nin Osmanlı Şairleri;
Servetifünun Dönemi’nde Süleyman Nazif’in Mehmet Âkif adlı eseri biyografi türünde öne çıkar.
Cumhuriyet Dönemi’nde İlhan Geçer’in Cahit Sıtkı Tarancı, Mithat Cemal Kuntay’ın Namık Kemal, Ahmet Rasim’in İlk Büyük Muharrirlerden Şinasi, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Atatürk, Beşir Ayvazoğlu’nun Yahya Kemal, İhsan Işık’ın Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi adlı eserleri bu türün tanınmış örneklerindendir.
Otobiyografi (Öz Yaşam Öyküsü)
- Otobiyografi (öz yaşam öyküsü) yazarın kendi yaşamını anlattığı yazı türüdür.
- Otobiyografide de biyografide olduğu hayatı ele alınan kişinin başarıları, ilham verici yönleri açık, sade bir dille anlatılır.
Biyografiler bilgi, belge ve tanıklıklara bağlı olarak nesnel bir dille yazılır. Yazarın iç dünyasına dönük kaleme alınan otobiyografiler ise hafızaya ve anılara dayanır. Bu nedenle otobiyografi yazarı, biyografi yazarı kadar nesnel olamayabilir.
Amerikan edebiyatında Paul Auster’in (Pol Ostır) İç Dünyamdan Notlar ve Isaac Asimov’un (Ayzek
Ezimov) Dolu Dolu Yaşadım, Fransız edebiyatında Andrè Gide’in (Andre Jid) Tohum Ölmezse dünya
edebiyatının tanınmış otobiyografilerindendir.
Türk edebiyatında Abidin Dino’nun Kısa Hayat Öyküm, Şevket Süreyya Aydemir’in Suyu Arayan
Adam adlı eserleri otobiyografi türünde yazılmıştır.
Bazı hikâye ve romanlarda biyografi ve otobiyografi türlerinden yararlanılmıştır. Oğuz Atay’ın Bir Bilim Adamının Romanı (Mustafa İnan) adlı eseri biyografik, Peyami Safa’nın Dokuzuncu Hariciye Koğu-
şu adlı romanı ise otobiyografik bir romandır.
Biyografi ve otobiyografi türleriyle benzerlikler gösteren monografi, öz geçmiş / CV, hâl tercümesi ve portre gibi türler de vardır.
Monografi
- Sınırları kesin olarak belirlenmiş bir konuyu özel bir bakışla derinlemesine, ayrıntılı olarak anlatan yazılardır.
- Monografiler bir kişi, yer, eser, olay, konu hakkında yazılabilir.
Öz Geçmiş
- Kişinin, hayatındaki önemli evreleri; elde ettiği bilgi, beceri ve tecrübeleri kendi ağzından anlattığı yazı türüdür.
- Öz geçmiş, çoğunlukla bir iş başvurusunda, kişinin kendini tanıtmak için başvuru yaptığı kurum ya da kuruluşa verilmek üzere yazılır.
- Öz geçmiş; kişinin öğrenim durumunu, iş tecrübelerini, özelliklerini eksiksiz olarak yansıtmalıdır.
Hâl Tercümesi
- Osmanlı Dönemi’nde yazılan, daha çok öz geçmiş özelliği gösteren eserlerdir.
Portre
- Bir kişiyi ayırt edici yönleriyle tanıtmayı amaçlayan yazılardır.
- Kişiyi yalnızca dış görünüşüyle yansıtan portreye fiziksel portre; kişinin iç dünyasını, duygularını, düşüncelerini, huy ve karakter özelliklerini anlatan portreye de ruhsal portre denir.
Tezkire
- Eski dönemlerde önemli kişilerin, özellikle şairlerin hayatlarının anlatıldığı; eserlerinden örneklerin verildiği düzyazı türüdür.
- Tezkireler; öznel bir tutumla, övgü veya yergi amacıyla kaleme alınmıştır.
- Tezkirelerde yazarlar, genellikle sanat güçlerini göstermeye çalışmış; seci, aliterasyon, tezat ve tenasüplerle süslenmiş; sanatlı bir dil kullanmıştır.
- Tezkireler çoğunlukla yazarlarının adıyla anılır.
- Tezkireler genellikle mukaddime (giriş), şairlerin ve eserlerinin tanıtıldığı asıl metin ve hâtimeden (bitiş) oluşur.
- Mukaddimelerde eserin sunulduğu kişiye övgüler, dönemin şiir anlayışı ve eserin yazılma nedeni hakkında bilgiler bulunur.
- Asıl metin bölümünde, tanıtılan kişinin sosyal çevresi, edebî kişiliğiyle ilgili bilgiler, sanatı üzerine değerlendirmeler ve eserlerinden örnekler bulunur.
- Hâtime bölümünde eserin bitiş tarihi, yazılış süreci ile ilgili bilgiler, dönemin padişahına veya önde gelen devlet adamlarına dualar, eserdeki kusurlar için af isteği yer alır.
Anadolu sahasında yazılan ilk şairler tezkiresi Sehî Bey’e ait olan Heşt Behişt’tir.
Türk edebiyatındaki tanınmış tezkireler arasında Latîfî’nin Tezkiretü’ş-Şuarâ, Ahdî’nin Gülşen-i Şuarâ, Âşık Çelebi’nin Meşâi-rü’ş-Şuarâ, Kınalızâde Hasan Çelebi’nin Tezkiretü’ş-Şuarâ adlı eserleri sayılabilir.
9.Sınıf Edebiyat 7.Ünite Özeti Biyografi Otobiyografi Konu Anlatımı PDF Ders Notları, Türk Dili ve Edebiyatı 9. Sınıf Biyografi Otobiyografi Ünitesi Konu Anlatımı Özeti PDF olarak indirip çalışabilirsiniz.