Tekke Tasavvuf Edebiyatı Konu Anlatımı PDF AYT Ders Notları 2022

Tekke Tasavvuf Konu Anlatımı AYT / YKS için ders notları PDF olarak indirebilirsiniz. Tekke Tasavvuf Halk Edebiyatı Nazım Biçim ve Türleri Konu Anlatımı PDF olarak indirebilirsiniz.

Tekke Tasavvuf Edebiyatı Konu Anlatımı AYT

HALK EDEBİYATI GENEL ÖZELLİKLERİ

• Türk edebiyatı, İslamiyet Öncesi Dönem‘den sonra İslamiyet Etkisi Dönem’i (13 ve 19. yüzyıl arası) iki ayrı kolda yaşamıştır. Birinci kol, halk edebiyatı iken ikinci kol ise divan edebiyatıdır.

• Halk edebiyatı; nazım biçimleri ve türleri ve dil, üslup ve anlayış açısından İslamiyet Öncesi Dönem’in devamı niteliğindedir. Divan edebiyatında ise Arap ve Fars kültürü etkisinde Arapların ve Farsların nazım biçimleri kullanılmıştır.

• Bu sebeple halk edebiyatı ile ilişkili konularda aklınıza hece ölçüsü, dörtlük, açık ve yalın anlatım kavramları gelmeli iken divan edebiyatı ile ilgili konularda aruz ölçüsü, beyit, bent, kapalı ve süslü anlatım kavramlarını hatırlamalısınız.

Halk edebiyatı kendi içinde anonim halk edebiyatı, âşık edebiyatı ve tekke edebiyatı olmak üzere üçe ayrılır.

Tekke Tasavvuf Edebiyatı Özellikleri

• Şairler, tekkelerde yetişmiş şeyhler veya dervişlerdir.
• Ahmet Yesevi’nin hikmet adını verdiği şiirler, bu türün ilk örnekleri kabul edilir.
• Şairler bağlı bulundukları tarikatın inançlarını yaymak için şiiri bir araç olarak kullanmışlardır.
• Şiirlerini Allah’ın varlığını ve birliğini, Allah aşkını, dünyanın geçiciliğini, nefsin terbiyesini, doğruluğu, hoşgörülü olmayı, iyilik yapmayı, tasavvuf düşüncesini vs. öğretmek amacıyla yazmışlardır.
• Dilleri, âşık edebiyatı şairlerine kıyasla biraz daha ağırdır.
• Genellikle hece ve dörtlükle bazen de aruz ve beyitle yazmışlardır.
• Şairleri medrese eğitimi almış, tarikatta yetişmiş kişilerdir.
• Hem divan şiirinin (gazel, mesnevi) hem de halk şiirinin (koşma) nazım biçimlerini kullanılmışlardır.
• Didaktik (öğretici) bir edebiyattır.

Tekke Tasavvuf Edebiyatı Nazım Biçimleri ve Nazım Türleri

İlahi

• Allah sevgisi, Allah’a ulaşma yolunda ideal insan olma çabası ve arayışının işlendiği şiirlerdir.
• Hem koşma hem de semai nazım biçimleriyle yazılmıştır.
• Hem hece hem de aruz vezni kullanılmıştır.
• Dörtlüklerle yazılanların uyak örgüsü koşmaya, beyitlerle yazılanlarınki gazele benzer.
• Bu türün en güzel örneklerini Yunus Emre ve ardından Eşrefoğlu Rumi, Niyazi-i Mısrî ve Aziz Mahmut Hüdayi vermiştir.

Nutuk, Devriye, Şathiye

Nutuk	Tarikata yeni giren dervişlere yol göstermek, onları bilgilendirmek amacıyla söylenir.
Devriye	Bütün varlıkların Allah’tan geldiği ve yine ona döneceği düşüncesini (devir nazariyesi) işleyen şiirlerdir.
Şathiye	Alaycı bir dille ve çeşitli sembollerle örülü, üstü kapalı fakat derin anlamlar ifade eden şiirlerdir. (Şeriat ile din ile dalga geçme gibi görünen)

Tekke Tasavvuf Edebiyatı Temsilcileri

12. yüzyıl	13. yüzyıl	15. yüzyıl	16. yüzyıl	17. yüzyıl	18. yüzyıl
AHMET YESEVİ	HACI BEKTAŞ-I VELİ YUNUS EMRE	HACI BAYRAM-I VELİ EŞREFOĞLU RUMİ KAYGUSUZ ABDAL	PİR SULTAN ABDAL	NİYAZÎ-İ MISRÎ	ERZURUMLU İBRAHİM HAKKI

Ahmet Yesevi (12. YY)

• Batı Türkistan’ın Sayram kasabasında doğmuş, Yesi’de ölmüştür.
• İlk tasavvuf derslerini Yesi’de zamanın ünlü mutasavvıflarından Arslan Baba’dan almıştır.
• Yesevilik tarikatını kurmuştur.
• Orta Asya Türklerinin dini-tasavvufi hayatını derinden etkilemiş ve “Pir-i Türkistan” namıyla anılmıştır.
• Tasavvuf edebiyatının öncüsü kabul edilir.
• Şiirlerine “Hikmet” adı verilmiş ve bunlar “Divân-ı Hikmet” adı altında toplanmıştır.
• Hikmetleri aracılığıyla Türklere İslam’ı kolaylaştırarak benimsetmiştir. Bunun için İslam inancını, Türk gelenek, inanç ve yaşam tarzı ile uygun biçimde sentezleme yolunu seçmiştir.
• Şiirlerinde, dini-ahlakî öğütler vermiştir.
• Şiirlerini Hakaniye Türkçesiyle yazmıştır.
• Eserleri: Divan-ı Hikmet ve Fakr-nâme

Hacı Bektaş-ı Veli (13. YY)

• Türkistan’ın Nişabur şehrinde doğmuş, Nevşehir’e bağlı bugün onun adı verilen Hacı Bektaş’ta ölmüştür.
• Ahmet Yesevi’nin öğrencisi olduğu düşünülmektedir.
• Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında da çok önemli rol oynayan bir Türk büyüğü ve İslam bilginidir.
• Tasavvuf yollarından bahsettiği dört kapı (Şeriat, Tarikât, Hakikât, Marifet) ve kırk makamı işleyen Makalat (Makaleler) adlı Arapça bir eseri vardır.
• Bektaşi tarikatının kurucusudur.
• Osmanlı Ordusunda yeniçeriler, Bektaşîlik kurallarına göre yetiştirilirdi.

Yunus Emre (13. YY)

• Eskişehir’in Sivrihisar ilçesinde yer alan Sarıköy’de yetişmiş ve Ankara’nın Nallıhan ilçesindeki Tapduk Emre’nin dergâhında yaşamıştır.
• Yalnızca Tekke edebiyatının değil, bütün Türk edebiyatınınen büyük sanatçılarından biridir.
• Dinî kuralları, ahlakî düşünceleri, herkesin en kolay anlayabileceği sehl-i mümtenî sanatıyla anlatırken Türkçeyi de çok iyi kullanmıştır.
• Lirik ve didaktik şiirlerinden özünü Allah ve insan sevgisi oluşturur.
• Geniş halk kitlelerine seslendiği için dili son derece yalındır.
• Genellikle heceyle ve dörtlük nazım birimiyle şiir yazar.
• Risaletü’n-Nushiyye (Öğütler Kitabı) adlı didaktik eserini aruzla ve mesnevi nazım biçimiyle yazmıştır.
• Özellikle hoşgörü mesajları içeren şiirleri sayesinde bütün dünyada kabul görmüş ve beğenilmiştir.
• Şiirlerinde isminin önüne “Âşık, Bîçâre, Koca, Tapduklu, Miskin, Derviş” gibi sıfatlar da getirmektedir.
• Eserleri: Divan ve Risâletü’n- Nushiyye (mesnevi)

Hacı Bayram-ı Veli (15. YY)

• Asıl adı Numan’dır, Ankara doğumludur ve Ankara’da vefat etmiştir.
• Bayramiye tarikatının kurucusudur.
• Hacı Bayram-ı Velî’nin elimizde aruzla yazılmış iki, heceyle de üç şiiri bulunmaktadır.
• Şathiyye ve ilâhî tarzındaki bu şiirlerinin bazıları bestelenmiş olup eskiden tekkelerde zikir sırasında okunurdu.
• Yunus Emre‘nin etkisiyle yazdığı bu lirik, didaktik şiirlerinde tasavvuf düşüncesini işlemiştir.
• Şiirlerinde “Bayrami” mahlasını kullanmıştır.
• II. Murad verdiği ünlü bir fermanda, Hacı Bayram-ı Veli’nin talebelerinin, yalnız ilim ile meşgul olmaları için, onların vergi ve askerlikten muaf tutulduğu bildirmiştir.
• Eseri: Nutuk

Eşrefoğlu Rumi (15. YY)

• Asıl adı Abdullah’tır.
• Önce Bursa’da Emir Sultan’ın hizmetindeyken onun işaretiyle Ankara’ya gelerek Hacı Bayram-ı Veli’ye bağlanmış, ardından da onun damadı olmuştur.
• Eşrefoğlu Rumi’nin şiirlerinde Yunus Emre’nin etkisi hissedilir.
• Hece ve aruz veznini başarıyla kullanmış, lirik şiirler yanında didaktik manzumeler de yazmıştır.
• Bu ilâhîlerinden birçoğu bestelenerek, bugün bile pek çok yerde okunmaktadır.
• Eserleri: Divan, Müzekki’n-Nüfûs, Tarikatnâme, Delâilü’n-Nübüvve, Nasihatname

Kaygusuz Abdal (15. YY)

• Asıl adının Alaaddin Gaybî olduğu ve Alanya Beyi’nin oğlu
• olduğu bilinmektedir.
• Alevi-Bektaşi Halk şiirinin kurucusu kabul edilir.
• Nükteli ve iğneli bir dili vardır.
• Hem heceyle hem de aruzla şiirler yazmıştır.
• Şiirlerinden başka nesir türünde yazdığı eserler de vardır.
• Şiir: Kaygusuz Sultan Divanı, Gülistan, Gevhernâme, Minbernâme, Dolapnâme
• Düzyazı: Kitab-ı Miglate, Dilgüşâ, Saraynâme, Vücudnâme, Budalanâme, Mugalatanâme

Pir Sultan Abdal (16.YY)

• Alevi-Bektaşi şiir geleneğinin en önemli temsilcilerinden biridir.
• Divan şiirinden etkilenmemiş, bütün şiirlerini heceyle yazmıştır.
• Şiirlerinde tasavvuf, aşk, tabiat ve halkın yaşayışı ile ilgili konuları, yalın bir Türkçeyle dile getirmiştir.
• Bütün şiirlerinde coşkulu biri lirizm görülür.

Niyazi-i Mısri (17.YY)

• Malatyalıdır ancak bir süre Mısır’da öğrenim gördüğünden “Mısırlı” anlamına gelen bu isimle anılmıştır.
• Çok iyi bir eğitim almış, özellikle tefsir, hadis, fıkıh ve tasavvuf alanlarında kendisini iyi yetiştirmiştir.
• Halveti tarikatının Niyaziyye/Mısriyye kolunun kurucusudur.
• Türkçe ve Arapça mensur ve manzum on ciltten fazla eseri bulunmaktadır.
• Edebiyatımızda daha çok mutasavvıf bir şair olarak tanınır.

Kazak Abdal (17.YY)

• Romanya Türklerindedir.
• Dili yalındır ve sadece hece ile şiir yazmıştır.
• Şiirlerin bir kısmı hiciv içerir.
• “Eşeği saldım çayıra” en ün ünlü şiiridir.

Erzumlu İbrahim Hakkı (18.YY)

• Çok iyi bir tahsil görmüş, hem dini hem de beşeri ilimler sahasında kendini yetiştirmiştir.
• Astronomiden fiziğe, psikolojiden sosyolojiye geniş bir ilgi alanı vardır.
• Şair, bilgin ve mutasavvıftır.
• Tillo’da bir gözlemevi kurmuş ve kendi yöntemleriyle gökyüzünü incelemiştir.
• Marifetnâme’si çağının bütün bilgilerini kapsayan, birçok dile çevrilmiş, ansiklopedi özelliği taşıyan bir eserdir.
• Şiirlerini hem hece hem de aruzla kaleme almıştır.
• Eserleri: Divan, Marifetnâme

Tekke Tasavvuf Edebiyatı Konu Anlatımı AYT ders notları PDF olarak indirebilirsiniz. Âşık edebiyatı Nazım Biçim ve Türleri Konu Anlatımı PDF olarak indirebilirsiniz.

Tekke Tasavvuf Edebiyatı Ders Notunu PDF olarak indirmek için tıklayınız.

Âşık Edebiyatı Çıkmış Sorular PDF olarak indirmek için tıklayınız.

AYT Edebiyat Konu Anlatımı PDF AYT Edebiyat Notları PDF 2024

Âşık Edebiyatı Konu Anlatımı AYT / YKS için ders notları PDF olarak indirebilirsiniz. Âşık edebiyatı Nazım Biçim ve Türleri Konu Anlatımı PDF olarak indirebilirsiniz.

Âşık Edebiyatı Konu Anlatımı AYT / YKS için ders notları PDF olarak indirebilirsiniz. Âşık edebiyatı Nazım Biçim ve Türleri Konu Anlatımı PDF olarak indirebilirsiniz.