Tanzimat Edebiyatı Sanatçıları PDF (Yazarları, Şairleri)

Tanzimat Edebiyatı I. Dönem Sanatçıları

Tanzimat I. Dönem sanatçıları; İbrahim Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ahmet Mithat Efendi, Ahmet Vefik Paşa, Şemsettin Samii Direktör Ali Bey ve Ali Suavi’dir.

İbrahim Şinasi

Eserleri:
Gazete: Tasvir-i Efkâr, Tercüman-ı Ahval
Şiir: Tercüme-i Manzume
Tiyatro: Şair Evlenmesi
Sözlük: Durub-ı Emsal-i Osmaniye

• Tanzimat edebiyatının öncüsüdür.
• Batılılaşmayı, toplum için sanatı ve dilde sadeleşmeyi savunmuştur.
• Kasidede hem içerik hem şekil yönünden yeniliğe gitmiştir.
• Klasisizmden etkilenmiş, ilk kez Türk edebiyatına uyarlamıştır.
• Sade dille yazılan düzyazının kurucusu olmuştur.
• Kısa cümleler kurarak ilk kez paragraf birimini kullanmıştır.
• İlk şiir çevirilerini yaptı: (Tercüme-i Manzume)
• İlk kez La Fontaine’den çeviriler yaptı onun gibi fabl yazdı.
• İlk atasözleri derlemesi yaptı: (Durub-ı Emsal-i Osmaniye)
• İlk özel gazeteyi çıkardı: (Tecüman-ı Ahval) (Âgah Efendi ile birlikte)
• İlk makaleyi yazdı: (Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi)
• İlk yerli tiyatro yapıtını yazdı: (Şair Evlenmesi)
• İlk kez noktalama işaretlerini kullandı: (Şair Evlenmesi’nde)
• Kendi şiirlerini Müntehabaat-ı Eş’ar adlı kitapta toplamıştır.
• Tasvir-i Efkâr gazetisini kendi başına çıkardı.

Namık Kemal

Önemli Eserleri:
Şiir: Hürriyet Kasidesi, Vatan Şarkısı, Vatan Türküsü, Vaveyla, Murabba
Tiyatro: Vatan yahut Silistre, Zavallı Çocuk, Gülnihal, Celaleddin Harzemşah, Akif
Bey, Karabela
Roman: İntibah, Cezmi
Eleştiri: Tahrib-i Harabat
Anı: Magosa Hatıraları
Gazete: Hürriyet (Londra’da Ziya Paşa ile), İbret

• Vatan şairi olarak tanınmıştır.
• Hürryet kavramını şiirde ilk kez kullanan şairdir.
• Eski edebiyatı eleştirmiş, yeni edebiyatı savunmuştur.
• Tiyatrolarındaki bazı şiirlerinde hece ölçüsünü kullanmıştır.
• Tiyatro bir eğlencedir fakat eğlencelerin en faydalısıdır, demiştir.
• İlk sahnelenen tiyatroyu yazdı: (Vatan yahut Silistre)
• İlk edebî romanı yazdı: (İntibah)
• İlk tarihî romanı yazdı: (Cezmi)
• ilk eleştiri yazısını yazdı: (Lisân-ı Osmanî’nin Edebiyatı Hakkına Bazı Mülâhazatı Şâmildir)
• Tahrib-i Harabat kitabında Ziya Paşa’nın Harabat’ını eleştirmiştir.
• Tarihçi olmasa da tarihi yapıtlar vermiştir.
• Celaleddin Harzemşah adlı tiyatrosunun ön sözünde tiyatro ile ilgili görüşleri anlatmıştır.
• Romantizm akımından etkilenmiştir.
• Tanzimat edebiyatının en önemli düşünce, sanat ve siyaset insanlarından biridir.
• Yeni Osmanlılar Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer almıştır.

Ziya Paşa

Önemli Eserleri:
Şiir: Eşar-ı Ziya
Zafername (Siyasi hiciv)
Makale: Şiir ve İnşa
Mülakat: Rüya (İlk mülakat örneği, mensur tarzda)
Anı: Defter-i Amâl
Antoloji: Harabat (İlk antoloji örneği)
Gazeteler: Hürriyet (Namık Kemal ile)

• Şair, devlet adamı ve gazetecidir.
• “Terkibibent” ve “Terciibent”leriyle tanınmıştır.
• Sürekli “eski-yeni” ikileminde kalmış, bu yüzden sık sık eleştirilmiştir.
• “Şiir ve İnşa” makalesinde divan edebiyatını küçümsemiş, halk şiirini övmüştür.
• Harabat adlı divan şiiri antolojisinin ön sözünde halk edebiyatını küçümseyerek asıl edebiyatımızın divan edebiyatı olduğunu dile getirmiştir.
• Batılı tarzda anı türünün ilk örneği sayılan “Defter-i Amâl” adlı eserinde çocukluk anılarını yazmıştır.

Ahmet Mithat Efendi

Önemli Eserleri:
Roman: Felatun Bey’le Rakım Efendi, Hasan Mellâh, Hüseyin Fellah, Henüz On Yedi
Yaşında, Paris’te Bir Türk, Jön Türk, Esrâr-ı Cinâyât, Acaib-i Âlem
Hikâye: Letaif-i Rivayat, Kıssadan Hisse
Gezi: Avrupa’da Bir Cevelan

• “Yazı makinesi”, “ansiklopedik yazar” “halk yazarı” ve “hace-i evvel” (ilk öğretmen) olarak anılmıştır.
• Şiir hariç edebiyatın birçok türünde eser yazmış, özellikle roman ve hikâyeye ağırlık vermiştir.
• Avrupa’da Bir Cevelan adıyla Tanzimat Dönemi’nin ilk gezi yazısını kaleme almıştır.
• Dekadanlar makalesinde Servetifünuncuları halka hitap etmedikleri ve dil yönüyle anlaşılmaz oldukları için eleştirmiştir.
• Batılı anlamda ilk hikâye örneği olan Letâif-i Rivayât adlı eseri yazmıştır.
• Romantizm akımından etkilenmiştir.
• Felatun Bey’le Rakım Efendi romanında yanlış Batılılaşmayı eleştirmiştir.
• İlk polisiye roman olan Esrâr-ı Cinâyât‘ı yazmıştır.
• Halkı eğitmek, halkın kültür seviyesini yükseltmek için çabalamıştır.

Ahmet Vefik Paşa

Önemli Eserleri:
Tiyatro: Kocalar Mektebi, Kadınlar Mektebi, Okumuş Kadınlar, Dudu Kuşları (Çeviri)
Zor Nikâh, Zoraki Tabip, Tabib-i (Adaptasyon/uyarlama)
Tarih: Şecere-i Türkî, Fezleke-i Tarih-i Osmanî
Sözlük: Lehçe-i Osmanî, Müntehâbât-ı Durub-ı Emsal (Seçme Atasözleri)

• Türk dili, tarihi ve folkloru alanındaki çalışmalarıyla Türkçülük akımına öncülük etmiştir.
• Anadolu Türkçesine ait ilk sözlük olan Lehçe-i Osmani adlı eseri yazmıştır.
• Moliere’den çeviriler ve adaptasyonlar yapmış, modern Türk tiyatrosunun oluşumunda büyük rol oynamıştır.
• Zor Nikâh, Zoraki Tabip başarılı adaptaston örneleridir.
• Türk tarihinin Osmanlılardan daha önce başladığını göstermek amacıyla Ebulgazi Bahadır Han’ın Şecere-i Türki adlı eserini Anadolu Türkçesine çevermiştir.

Şemsettin Sami

Önemli Eserleri:
Roman: Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat
Sözlük: Kamus-ı Türkî, Kamus-ı Arabî, Kamus-ı Fransevi
Ansiklopedi: Kamusu’l Âlam
Çeviri: Robinson Crusoe, Sefiller
Gazete: Sabah

• Sözlük ve alanındaki çalışmalarıyla döneminin en büyük dil bilgini sayılmıştır.
• Adında “Türk” kelimesi geçen ilk Türkçe sözlük olan Kamus-ı Türkî’yi yazmıştır.
• Edebiyatımızın ilk yerli romanı sayılan Taaşşuk- ı Talat ve Fitnat’ı yazmıştır. (görücü usulüyle evliliğin sakıncaları)
• Orhun Yazıtları’nı ve Kutadgu Bilig’i Türkiye Türkçesine çeviren ilk sanatçıdır.
• Tiyatro eserleri de kaleme almıştır.
• Türk dilinin sadeleşmesi ve gelişmesi için çalışmıştır.
• Türkçenin sözlük ve gramerinin yapılmasıyla ilgili pek çok yazı yayımlamıştır.

Direktör Ali Bey

Önemli Eserleri:
Tiyatro: Misafir-i İstiskal
Geveze Berber
Kokona Yatıyor
Ayyar Hamza (Adaptasyon)
Mizahi sözlük: Lehçetü’l Hakayık
Günlük: Seyahat Jurnali (Hindistan gezisine ait notlar)

• Tiyatro ve mizah alanındaki çalışmalarıyla tanınmıştır.
• İlk mizahi sözlük Lehçetü’l Hakayık’ı yazmıştır.
• Batılı anlamda ilk günlük örneği kabul edilen Seyahat Jurnali adlı eseri yazmıştır.
• İlk karakter komedilerini ( Kokona Yatıyor, Misafir-i İstiskal, Geveze Berber) yazmıştır.
• Tiyatro eserlerinde Klasisizm akımından etkilenmiştir.

Ali Suavi

Önemli Eserleri: Gazete: Muhbir Düşünce: Hive (Hive Hanlığı ve Türkistan’da Rus Yayılması)

• Dilde Türkçülük hareketinin ilk temsilcilerindir.
• Türk tarihi ve Türk dili ile ilgili çalışmalarıyla Türkçülük fikrinin kökleşmesinde öncü olmuştur.
• 1866’da Muhbir gazetesini çıkarmıştır.
• 1867’de aynı gazeteyi Londro’da çıkarmaya başlamıştır.
• Muhbir bu sayede Avrupa’da çıkarılan ilk gazete olmuştur.
• Hîve eserinde Osmanlı’nın Asya’da bululan Türk hanlıkları ile tarih boyuna hiç alakadar olmamasını eleştirmiştir.

Tanzimat Edebiyatı II. Dönem Sanatçıları

Tanzimat II. Dönem sanatçıları; Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan, Samipaşazade Sezai, Nabizade Nazım ve Muallim Naci’dir.

Recaizade Mahmut Ekrem

Önemli Eserleri:
Şiir: Zemzeme I-II-III, Nijad Ekrem, Yadigâr-ı Şebap, Nağme-i Seher, Pejmürde
Roman: Araba Sevdası
Hikâye: Muhsin Bey, Şemsa
Tiyatro: Çok Bilen Çok Yanılır (komedi), Afife Anjelik, Vuslat, Atala
Ders Kitabı: Talim-i Edebiyat

• Eski edebiyata karşı yeni edebiyatı savunmuştur.
• Yeni edebiyatı destekleyenler ona “üstad” demiştir.
• Muallim Naci’nin savunduğu “göz için kafiye” görüşüne karşılık, “kulak için kafiye”yi savunmuştur.
• “Zerreden kürreye, güzel olan her şey şiirin konusu olabilir.” diyerek şiirin konusunu genişletmiştir.
• Şiir ile ilgili görüşlerini Zemzeme isimli kitabının ön sözünde açıklamıştır.
• Hece ölçüsü ile şiirler yazsa da çoğunlukla aruz ölçüsünü kullanmıştır.
• Şiirlerinde romantizm, tiyatrolarında klasisizm, romanında realizmin etkisindedir.
• İlk realist roman olan Araba Sevda‘sını yazmıştır.
• İlk dram kabul edilen Afife Anjelik adlı oyunu yazmıştır.

Muallim Naci

Önemli Eserleri:
Şiir: Ateşpâre, Şerâre, Füruzân, Sünbüle,
Eleştiri: Demdeme
Anı: Ömer’in Çocukluğu
Biyografi: Osmanlı Şairler

• Eski edebiyatı savunmuştur.
• Eski edebiyatı savunanlar ona “muallim” demiştir.
• Recaizade Mahmut Ekrem’in Zemzeme adlı şiir kitabına yönelik eleştirilerini Demdeme adlı eserinde toplamıştır.
• İlk köy şiiri kabul edilen Köylü Kızların Şarkısı‘nı yazmıştır.

Abdülhak Hamit Tarhan

Önemli Eserleri:
Şiir: Makber, Sahra, Validem, Ölü, Hacle, Garam, Bunlar Odur…
Tiyatro: Nesteren, Eşber, Liberte, İçli Kız, Finten, Tarık, Zeynep, Nazife, İlhan, Turhan, Hakan

• Şair-i Âzâm olarak anılmıştır.
• ”Tezatlar şairi” olarak bilinir.
• Divan şiiri geleneğini hem şekil hem içerik yönünden terk etmiş, divan geleneğini bitirmiştir.
• Biçim ve içerik açısından yeni ve kuralsız şiirler yazmıştır.
• Aşk, tabiat, ölüm, metafizik gibi konuları işlemiştir.
• Eşi Fatma Hanım’ın ölümü üzerine yazdığı Makber şiiri, Türk şiirinde metafizik düşünmenin başlangıcı sayılır.
• İlk pastoral şiir olan Sahra’yı ve ilk uyaksız şiir kabul edilen Validem‘i yazmıştır.
• Hece ölçüsüyle, aruz ölçüsüyle ve düzyazı şeklinde tiyatrolar yazmıştır.
• Heceyle yazılan ilk tiyatro olan Nesteren‘i yazmıştır.
• Aruzla yazılan ilk tiyatro olan Eşber‘i yazmıştır.
• Tiyatrolarını oynanmak için değil, okunmak için yazmıştır

Samipaşazade Sezai

Önemli Eserleri
Roman: Sergüzeşt
Hikâye: Küçük Şeyler
Anı: İclal

• Batılı teknikle yazılan ilk hikâye kabul edilen Küçük Şeyler‘i yazmıştır.
• Romantizmden realizme geçişin ilk örneği kabul edilen Sergüzeşt adlı romanıyla ünlenmiştir.

Nabizade Nazım

Önemli Eserleri
Roman: Karabibik,Zehra

• Natüralizm akımın ilk temsilcilerindendir.
• İlk köy romanı kabul edilen Karabibik‘i yazdı.
• İlk psikolojik roman denemesi ve ilk tezli roman kabul edilen Zehra ‘yı yazmıştır.
• Şiir ve öykü türünde de eserleri vardır.