Fiilde Yapı 7.Sınıf Konu Anlatımı – Fiilde Yapı Konu Anlatımı PDF şeklinde indirebilirsiniz. Yeterlilik, sürerlilik, yaklaşma, tezlik fiilleri nelerdir?

 Fiilde Yapı Konu Anlatımı

Fiilde yapı konusu, sözcükte yapı konusu ile benzerlik gösterir. Yapım eki ve çekim ekinin işlevlerini bilmemiz gerekir. 

Yapım Ekleri

• Yapım ekleri, isim veya fiil soylu sözcüklere gelerek onlardan yeni isimler ya da fiiller türeten ektir.
• Yapım eki ile türetilmiş sözcüğü de türemiş sözcük denir.
• Yapım ekleri eklendikleri sözcüğün anlamını değiştirirler çünkü artık yeni bir sözcük oluşturmuş oluruz.
• Sev(mek) fiiline gelen -in eki gibi: sev-in-(mek)
• Göz ismine gelen -lük eki gibi: göz-lük

Çekim Ekleri

• Çekim ekleri, isim ya da fiil soylu sözcüklere gelerek o sözcüklerin diğer sözcükler ile arasında anlam ilgisi kurmasını sağlar. 
• Eklendiği sözcüğe yeni bir anlam katmaz. 
• Bir sözcükte yalnızca çekim ekleri mevcutsa o sözcüğe basit sözcük denir. 
• “Bakkal-dan ekmek–ler–i al-dı,” cümlesindeki ekler çekim ekleridir, bu ekler sözcükler arasında ilişki kurarak cümleler oluşturmamızı sağlar. 
• Çekim ekleri olmasaydı örnek cümlemiz şu şekilde eksik kalırdı: “Bakkal ekmek al,”

Fiilde Yapı konusu basit fiiller, türemiş fiiller ve birleşik fiiller olmak üzere üç başlıkta incelenir.

Basit Fiiller

• Basit sözcükler gibi yapım eki almamış fiillerdir.
• Çekim eki alabilirler, çekim eki almış sözcükler de basit sözcüklerdir.
• Sev- fiili basit bir fiildir. 
• Sev-di-m şeklinde cümle içerisinde çekim ekleri ile kullanıldığında da basit fiil olarak kalır.
• Kaç-(mak), kov-(mak), şaş-(mak), bil-(mek) vb. basit fiillere örnektir.

Türemiş Fiiller

• Türemiş sözcükler gibi yapım eki almış fiillerdir. 
• Yapım ekinden sonra çekim eki gelebilir ama öncesinde fiil kökünden hemen sonra bir yapım eki vardır. 
• Türemiş fiiller, fiil ya isim olan bir sözcükten yapım eki ile türetilebilir.
• Sev-in-(mek) fiili türemiş bir fiildir. Sev-(mek) fiilinden türemiştir.
• Su-la-(mak) fiili türemiş bir fiildir. Su sözcüğünden türemiştir.

Birleşik fiiller, birleşik sözcükler gibi birden fazla sözcüğün bir araya gelerek oluşturduğu sözcüklerdir. Örneğin hasta sözcüğü ve ol-(mak) sözcüğü bir araya gelip hasta ol-(mak) birleşik fiilini oluştururlar. Birleşik fiiller üç şekilde oluşturulur ve üç başlık altında incelenir: 

Yardımcı Fiil ile Kurulan Birleşik Fiiller

• Et-(mek), ol-(mak), kıl-(mak), eyle-(mek) ve buyur-(mak) yardımcı fiillerinin önüne bir isim gelmesi ile oluşan birleşik fiilllerdir.
• Hasta ol-(mak), namaz kıl-(mak), yardım et-(mek), rahmet eyle-(mek), emir buyur-(mak) gibi.
• Bir isim ile yardımcı eylemin birleşmesi sırasında ses olayları gerçekleşirse birleşik fiil bitişik yazılır: 
• Kayıp ol-(mak) yerine kaybol-(mak), his et-(mek) yerine hisset-(mek) gibi.

Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiiller

• Anlamca kaynaymış birleşik fiiller, aslında deyimlerin fiil olarak kullanılmasıdır. 
• Ayrı ayrı farklı anlamlara gelen birden çok sözcüğün bir araya gelip mecaz tek bir anlam vermesiyle oluşan fiillerdir. 
• Göz sözcüğü ile gir-(mek) fiilinin birleşip gözüne gir-(mek) birleşik fiilini oluşturması gibi. 
• Başvur-(mak), göze gel-(mek), etekleri zil çal-(mak) vb. anlamca kaynaşmış birleşik fiillerdir.

Kurallı Birleşik Fiiller

• Kurallı Birleşik fiiller, fiillere gelen belli başlı bazı fiillerin birleşmesi ile oluşur. 
• Herhangi bir fiil+e,a,ı.i,u,ü+belirli fiilin birleşmesi ile oluşur. 
• Bu belirli fiiller bil-(mek), ver-(mek), gel-(mek), kal-(mak), dur-(mak) ve yaz-(mak) fiilleridir.
• Bu belirli fiiller birleşik fiile yeterlilik, tezlik, sürerlik ve yaklaşma anlamı katarlar. 
• Bu yüzden kurallı birleşik fiiller dört başlıkta incelenir. 

Yeterlilik Fiili 

• Herhangi bir fiil ile bil- fiilinin birleşmesi ile oluşturulur.
• Fiiller arasına “a” veya “e” harflerinden biri gelir.
• Cümleye gücü yetme, yeterlilik veya olasılık anlamı katar.
• Soru olarak kullanıldığında rica anlamı katar.

Okula geç kalırsam öğretmenim kızabilir. (olasılık)
Sınıfı geçebilmem için çok çalışmam gerekiyor. (gücü yetme)
Şu camı kapatabilir misin? (rica)

• Yeterlilik fiilinin olumsuzunda bil- fiili düşer ve olumsuzluk eki eklenir. Ancak aradaki ünlü muhafaza edilir:

  Saatlerdir uğraşmama rağmen bulmacayı çözemedim.
  Yarına kadar bu ödevi yetiştiremem.

Tezlik Fiili 

• Herhangi bir fiil ile ver- fiilinin birleşmesi sonucu oluşur.

• Fiiller arasında dar ünlülerden (ı, i, u, ü) biri gelir.

• Cümleye tezlik, çabukluk anlamı katar.

Kurbağa hızla uzattığı dili ile sineği yakalayıverdi.
Çocuk, annesini görünce yanına koşuverdi.
Uzanıp tutuver elimi.

• Olumsuz çekimi -me, -ma olumsuzluk eki ile yapılır.

• Olumsuzluk eki –ma, -me asıl eylemden sonra gelirse önemsizlik, yardımcı fiil olan ver-den sonra gelirse olumsuz tezlik bildirir.

  Sen de o filmi görmeyiver. (önemsizlik)
  Her şeye maydanoz oluverme. (olumsuz tezlik)

Sürerlik Fiili 

• Fiil sonuna dur-, kal-, gel- fiillerinin eklenmesi ile oluşturulur.

• Fiiller arasına “e” veya “a” harflerinden biri gelir.

• Cümleye devam etme, süreklilik anlamı katar.

  Her on yılda bir, geçmişten bu yana süregelen edebiyatı alaşağı ediyoruz. 
  Televizyonun karşısında uyuyakalmışım.
  Gidedursun turnalar, gurbet ellere.
  En başta kendi adımı görünce, listeye bakakaldım.

Yaklaşma Fiili 

 

• Fiil sonuna yaz- fiilinin eklenmesi ile oluşturulur.
• Fiiller arasına “e” veya “a” harflerinden biri gelir. 
• Fiilin neredeyse gerçekleştiğini, gerçekleşmesine çok yaklaştığını belirtir:

  Kaldırımda yürürken düşeyazdım.
  Onu birden karşımda görünce korkudan öleyazdım
  Heyecandan kalbim durayazdı.

• Yaklaşma fiilinin olumsuz çekimi yoktur.

7. SINIF FİİLDE YAPI KONU ANLATIMI PDF OLARAK İNDİRMEK İÇİN TIKLAYINIZ.

7.Sınıf Fiiller Kazanım Testini PDF olarak indirmek için tıklayınız. (MEB 2015-2016)

7.Sınıf Fiiller Kazanım Testini PDF olarak indirmek için tıklayınız. (MEB 2016-2017)

7. Sınıf Türkçe Beceri Temelli Testleri İndirmek için Tıklayınız.

7. Sınıf Türkçe Kazanım Testlerini İndirmek İçin Tıklayınız.