Fiil Çekim Ekleri, Kip ve Kişi Ekleri, Haber ve Dilek Kipleri 7.Sınıf Konu Anlatımı PDF şeklinde indirebilirsiniz.
Fiilde Kip
Bir fiilin -mek / -mak eki ile yazılmış haline o fiilin mastar hali dendiğini belirtmiştik. Fiiller cümle içerisinde mastar hali ile kullanılmazlar. Fiiller, köklerine gelen eklerle birlikte kullanılır. Bu eklerden biri de kip ekledir. Fiil kipleri haber hipleri dilek kipleri olmak üzere ikiye ayrılır. Fiil çekim ekleri kip ekleri ve kişi ekleridir.
Haber Kipleri
- Haber kipleri, eklendikleri fiilin zamanını bildirir.
- Fiilin geçmişte mi, gelecekte mi, şimdi mi ya da her zaman mı yapıldığı hakkında bilgi verir.
- Bu yüzden haber kiplerini oluşturan ekler dörde ayrılır:
- Şimdi Zaman (-yor, -makta)
- Gelecek Zaman (-ecek, acak)
- Geniş Zaman (-r)
- Geçmiş Zaman (-miş ve -di)
- Gel-i-yor, gel-ecek, gel-i-r, gel-miş, gel-di gibi.
- Haber kiplerine bildirme kipleri adı da verilir.
Dilek Kipleri
- Dilek kipleri, zaman bildirmezler.
- İsteğimizi, şartımızı, emrimizi, olmasını gerekeni söylerken bu kipleri kullanırız.
- Bu yüzden dilek kiplerini oluşturan ekler de dörde ayrılır:
- İstek (-e -a)
- Şart (-se, -sa)
- Gereklilik (-meli, -malı)
- Emir (Emir anlamının eki yoktur.)
- Gel-e-sin, gel-se-n, gel-meli-sin, gel gibi.
- Dilek kiplerine tasarlama kipleri adı da verilir.
Kip ekleri fiilin kökünden sonra gelir. Mastar halde olmayan ve cümle içerisinde kullanılan fiile çekimli fiil denir. Çekimli fiiller fiil kökü + kip eki + kişi eki şeklinde oluşur. Gel-i-yor-um gibi.
Haber (Bildirme) Kipleri
Şimdiki Zaman
- Şimdi zamanın ekleri -yor ve -mekte / – makta ekleridir.
- Fiilin şu an gerçekleştiği bildirir.
- Fiilin söylenme zamanı ile gerçekleşme zamanı aynıdır.
- Tüm kişilerde olumlu çekimi şu şekildedir:
1. Tekil Şahıs gel-i-yor-um gel-mekte-y-im
2. Tekil Şahıs gel-i-yor-sun
3. Tekil Şahıs gel-i-yor
1. Çoğul Şahıs gel-i-yor-uz
2. Çoğul Şahıs gel-i-yor-sunuz
3. Çoğul Şahıs gel-i-yor-lar - Tüm kişilerde olumsuz çekimi şu şekildedir:
1. Tekil Şahıs gel-mi-yor-um
2. Tekil Şahıs gel-mi-yor-sun
3. Tekil Şahıs gel-mi-yor
1. Çoğul Şahıs gel-mi-yor-uz
2. Çoğul Şahıs gel-mi-yor-sunuz
3. Çoğul Şahıs gel-mi-yor-lar
Gelecek Zaman
- Gelecek zamanın ekleri -ecek, -acak ekleridir.
- Fiilin ileride, gelecekte gerçekleşeğini bildirir.
- Fiilin söylenme zamanı gerçekleşme zamanından öncedir.
- Tüm kişilerde olumlu çekimi şu şekildedir:
1. Tekil Şahıs gel-eceğ-im
2. Tekil Şahıs gel-ecek-sin
3. Tekil Şahıs gel-ecek
1. Çoğul Şahıs gel-ecek-iz
2. Çoğul Şahıs gel-ecek-siniz
3. Çoğul Şahıs gel-ecek-ler - Tüm kişilerde olumsuz çekimi şu şekildedir:
1. Tekil Şahıs gel-me-y-eceğ-im
2. Tekil Şahıs gel-me-y-ecek-sin
3. Tekil Şahıs gel-me-y-ecek
1. Çoğul Şahıs gel-me-y-ecek-iz
2. Çoğul Şahıs gel-me-y-ecek-siniz
3. Çoğul Şahıs gel-me-y-ecek-ler
Geniş Zaman
- Gelecek zamanın eki -r ekidir. Ses uyumuna göre -er, -ar, -ır, -ir, -ur, -ür hallerini alır.
- Fiilin belirli zaman aralıkları ile ve her zaman gerçekleştiğini bildirir.
- Tüm kişilerde olumlu çekimi şu şekildedir:
1. Tekil Şahıs gel-ir-im
2. Tekil Şahıs gel-ir-sin
3. Tekil Şahıs gel-ir
1. Çoğul Şahıs gel-ir-iz
2. Çoğul Şahıs gel-ir-siniz
3. Çoğul Şahıs gel-ir-ler - Tüm kişilerde olumsuz çekimi şu şekildedir:
- Geniş zamanın olumsuz çekiminde zaman ekimiz düşer.
1. Tekil Şahıs gel-me-m
2. Tekil Şahıs gel-mez-sin
3. Tekil Şahıs gel-mez
1. Çoğul Şahıs gel-me-y-iz
2. Çoğul Şahıs gel-mez-siniz
3. Çoğul Şahıs gel-mez-ler
Geçmiş Zaman
- Geçmiş zamanın eki -mi ve -di ekleridir.
- Türkçede geçmiş zaman iki tanedir: –
- Mi’li geçmiş zamana duyulan geçmiş zaman,
- Di’li geçmiş zamana görülen geçmiş zaman denir.
Duyulan Geçmiş Zaman
- Duyulan geçmiş zaman ekleri -miş, -mış, muş, -müş ekleridir.
- Fiilin gerçekleşme zamanı söylenme zamanından öncedir.
- Fiili söyleyen kişi, gerçekleşen fiili başkasından duymuş ya da sonradan fark etmiştir.
- Tüm kişilerde olumlu çekimi şu şekildedir:
1. Tekil Şahıs gel-miş-im
2. Tekil Şahıs gel-miş-sin
3. Tekil Şahıs gel-miş
1. Çoğul Şahıs gel-miş-iz
2. Çoğul Şahıs gel-miş-siniz
3. Çoğul Şahıs gel-miş-ler - Tüm kişilerde olumsuz çekimi şu şekildedir:
1. Tekil Şahıs gel-me-miş-im
2. Tekil Şahıs gel-me-miş-sin
3. Tekil Şahıs gel-me-miş
1. Çoğul Şahıs gel-me-miş-iz
2. Çoğul Şahıs gel-me-miş-siniz
3. Çoğul Şahıs gel-me-miş-ler
Görülen Geçmiş Zaman
- Görülen geçmiş zaman ekleri -dı,-di,-du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü ekleridir.
- Fiilin gerçekleşme zamanı söylenme zamanından öncedir.
- Fiili söyleyen kişi, gerçekleşen fiili kendisi görmüştür.
- Tüm kişilerde olumlu çekimi şu şekildedir:
1. Tekil Şahıs gel-di-m
2. Tekil Şahıs gel-di-n
3. Tekil Şahıs gel-di
1. Çoğul Şahıs gel-di-k
2. Çoğul Şahıs gel-di-niz
3. Çoğul Şahıs gel-di-ler - Tüm kişilerde olumsuz çekimi şu şekildedir:
1. Tekil Şahıs gel-me-di-m
2. Tekil Şahıs gel-me-di-n
3. Tekil Şahıs gel-me-di
1. Çoğul Şahıs gel-me-di-k
2. Çoğul Şahıs gel-me-di-niz
3. Çoğul Şahıs gel-me-di-ler
Dilek (Tasarlama) Kipleri
Şart Kipi
- Şart kipinin ekleri -se, -sa ekleridir.
- Fiile şart anlamı katar, fiilin gerçekleşmesi için bir koşulumuz varsa bu kipi kullanırız.
- Bazen de dilek anlamı katar. (Keşke yaz gelse gibi.)
- Tüm kişilerde olumlu çekimi şu şekildedir:
1. Tekil Şahıs gel-se-m
2. Tekil Şahıs gel-se-n
3. Tekil Şahıs gel-se
1. Çoğul Şahıs gel-se-k
2. Çoğul Şahıs gel-se-niz
3. Çoğul Şahıs gel-se-ler - Tüm kişilerde olumsuz çekimi haber kiplerinde olduğu gibi olumsuzluk eki -me,
-ma ile yapılır: gel-me-se-m, gel-me-se-n gibi.
İstek Kipi
- Şart kipinin ekleri -e, -a ekleridir.
- Fiilin gerçekleşmesini istediğimiz de bu kipi kullanırız.
- Tüm kişilerde olumlu çekimi şu şekildedir:
1. Tekil Şahıs gel-e-y-im (gel-e-m)
2. Tekil Şahıs gel-e-sin
3. Tekil Şahıs gel-e
1. Çoğul Şahıs gel-e-lim (gel-e-k)
2. Çoğul Şahıs gel-e-siniz
3. Çoğul Şahıs gel-e-ler - Tüm kişilerde olumsuz çekimi haber kiplerinde olduğu gibi olumsuzluk eki -me,
-ma ile yapılır: gel-me-y-e-y-im, gel-me-y-e-sin gibi.
Gereklilik Kipi
- Gereklilik kipinin ekleri -meli, -malı ekleridir.
- Fiile gereklilik anlamı katar, fiilin gerçekleşmesi gerekli ise bu kipi kullanırız.
- Bazen de tahmin katar.
- Tüm kişilerde olumlu çekimi şu şekildedir:
1. Tekil Şahıs gel-meli-y-im
2. Tekil Şahıs gel-meli-sin
3. Tekil Şahıs gel-meli
1. Çoğul Şahıs gel-meli-y-iz
2. Çoğul Şahıs gel-meli-siniz
3. Çoğul Şahıs gel-meli-ler - Tüm kişilerde olumsuz çekimi haber kiplerinde olduğu gibi olumsuzluk eki -me,
-ma ile yapılır: gel-me-meli-y-im, gel-me-meli-sin gibi.
Emir Kipi
- Emir kipinin eki yoktur.
- Fiil çekimi yapılırken kip eki kullanılmaz sadece kişi ekleri kullanılır.
- 1. Tekil ve 1.Çoğul şahıslarda çekimi yoktur, kendimize emir veremeyiz.
- Tüm kişilerde olumlu çekimi şu şekildedir:
1. Tekil Şahıs ———–
2. Tekil Şahıs gel
3. Tekil Şahıs gel-sin
1. Çoğul Şahıs ————
2. Çoğul Şahıs gel-in
3. Çoğul Şahıs gel-sinler - Tüm kişilerde olumsuz çekimi haber kiplerinde olduğu gibi olumsuzluk eki -me,
-ma ile yapılır: gel-me, gel-me-y-in gibi.
Kişi Ekleri – Fiilde Kişi
- Kipleri öğrenirken çekimlediğimiz her fiilde görüldüğü gibi Türkçede fiilleri hangi kişinin yaptığını gösteren ekler vardır.
- Türkçede altı kişi bulunur.
- Bunların üçü tekil, üçü çoğul kişilerdir: ben, sen, o, biz, siz, onlar
- Türkçede fiil çekimi, fiil+kip+kişi şeklinde olduğundan fiillerin sonundaki ekler kişi ekleridir.
- 1. Tekil Şahıs ve Eki Ben / -m, -ım, -im, -um, -üm
2. Tekil Şahıs ve Eki Sen / -n, -(s)ın, -(s)in, -(s)un, -(s)ün
3. Tekil Şahıs ve Eki O / eki yoktur
1. Çoğul Şahıs ve Eki Biz / -ız, -iz, -uz, -üz, -k
2. Çoğul Şahıs ve Eki Siz / -(s)ınız, -(s)iniz, -(s)unuz, -(s)ünüz
3. Çoğul Şahıs ve Eki Onlar / -lar, -ler
Örneğin gel– fiilini şimdiki zamanda 1.tekil şahıs ile çekimlemek istersek, gel-i-yor–um şeklinde çekimleriz.
Fiil Çekim Ekleri, Kip ve Kişi Ekleri, Haber ve Dilek Kipleri şeklinde incelenir.
7.Sınıf Fiiller Kazanım Testini PDF olarak indirmek için tıklayınız. (MEB 2015-2016)
7.Sınıf Fiiller Kazanım Testini PDF olarak indirmek için tıklayınız. (MEB 2016-2017)
7. Sınıf Türkçe Beceri Temelli Testleri İndirmek için Tıklayınız.
7. Sınıf Türkçe Kazanım Testlerini İndirmek İçin Tıklayınız.
